„Powtórz kłamstwo sto, tysiąc, milion razy, a stanie się prawdą”. To zdanie, przypisywane Josephowi Goebbelsowi, szefowi nazistowskiej propagandy (ale jest prawie pewne, że do niego nie należy i że go nie wypowiedział), stało się jednym z praw reklamy i choć ma swoje niuanse, nauki psychologiczne wykazały, że nie jest tak źle.
Również Aldous Huxley w swojej książce "Odważny nowy świat" stwierdził, że „62.400 XNUMX powtórzeń tworzy prawdę”. W pracy pewne stwierdzenia powtarzane są ludziom podczas snu, aby wprowadzić te przekonania do ich umysłów, tak aby pozostały na stałe zakorzenione i stały się niepodważalnymi dogmatami.
W dzisiejszych czasach, kiedy rozpowszechnianie błędnych lub stronniczych informacji jest na porządku dziennym i coraz trudniej jest odróżnić dane od propagandy lub manipulacji, ważne jest, aby znać pułapki, jakie zastawiają na nas nasze umysły.
Kłamstwo powtórzone tysiąc razy staje się - prawie - prawdą
Większość ludzi naiwnie modeluje swoje przekonania o świecie, jest pod wpływem słabych argumentów i nie odrzuca nieistotnych informacji. Powtarzanie jest jednym ze sposobów wpływania na te przekonania. W rzeczywistości w psychologii istnieje to, co jest znane jako „iluzoryczny efekt prawdy”, znany również jako efekt słuszności, efekt prawdy lub efekt powtórzenia.
Efekt ważności, jak wiadomo, odnosi się do faktu, że powtarzanie informacji zwiększa jej subiektywną prawdę; to znaczy, że jesteśmy bardziej skłonni uwierzyć, że to prawda. Ale tylko dlatego, że nie kupujemy wielu egzemplarzy gazety, aby upewnić się, że to, co mówi, jest prawdziwe, nie ma logicznego powodu, by sądzić, że powtarzanie wpływa na prawdę. Jednak ludzie nie zawsze myślą logicznie.
Do niedawna sądzono, że możemy wierzyć, bez omawiania ich, w fałszywe twierdzenia, o których praktycznie nic nie wiedzieliśmy, takie jak koncepcja fizyki kwantowej czy rzekome odkrycie paleoekologii. Jednak nowe badania przeprowadzone na Katolickim Uniwersytecie w Leuven sugerują, że efekt prawdy wywołany powtarzaniem idzie o krok dalej, sprawiając, że naprawdę dziwaczne i nieprawdopodobne twierdzenia wydają się bardziej prawdziwe, nawet jeśli bezpośrednio zaprzeczają naszej wiedzy.
Badacze ci pokazali ponad 200 uczestnikom różne powtórzenia fałszywych twierdzeń. W pierwszym etapie przedstawiono im 8 z 16 twierdzeń, które inne osoby oceniły jako wysoce nieprawdopodobne. Obejmowały one stwierdzenia takie jak: „Słonie ważą mniej niż mrówki”, „Ziemia jest idealnym kwadratem”, „słonie biegną szybciej niż gepardy” e „Palenie jest dobre dla płuc”, jak również bardziej wiarygodne twierdzenia.
Ludzie musieli ocenić, na ile uważają te 8 stwierdzeń za prawdziwe, a następnie przedstawiano im je ponownie losowo pomieszane z innymi, aż do osiągnięcia pięciu powtórzeń.
Następnie ponownie losowo pokazano im 16 stwierdzeń, z których osiem było już wielokrotnie widzianych w poprzednim kroku, podczas gdy pozostałe osiem było nowych. W tym przypadku musieli wskazać, ile prawdy zawierało każde stwierdzenie w skali od -50 dla „zdecydowanie fałszywe” do +50 dla „zdecydowanie prawdziwe”.
W ten sposób badacze odkryli, że powtarzanie nieprawdopodobnych stwierdzeń wpływa na ocenę prawdy. Ogólnie rzecz biorąc, 53% osób postrzega twierdzenia wielokrotnie postrzegane jako mniej fałszywe niż nowe. Tylko 28% uczestników miało odwrotny efekt; to znaczy im bardziej byli narażeni na takie twierdzenia, tym bardziej uznawali je za nieprawdopodobne i fałszywe.
Wyniki te pokazują, że zaskakująco niska liczba powtórzeń (zaledwie pięć) może wpłynąć na nasze postrzeganie prawdy, sprawiając, że nieprawdopodobne twierdzenia wydają się bardziej prawdziwe. Nie chodzi o to, że wierzymy, że „Ziemia jest idealnym kwadratem” – nawet jeśli są już tacy, którzy w to wierzą – ale oswajamy się z tą ideą i wydaje się ona coraz mniej szalona.
W dzisiejszych czasach, poddani nieustannemu bombardowaniu wiadomościami, na łasce algorytmów społecznościowych, które zawsze pokazują nam te same informacje, tworząc niestandardowe komory echa, nie jest trudno zrozumieć, dlaczego świat jest tak spolaryzowany i coraz trudniej go znaleźć. wspólne, które otwierają drzwi do dialogu: każdy wierzy we własną prawdę i nie chce kontemplować innych punktów widzenia.
Jaki jest iluzoryczny efekt prawdy?
Iluzoryczny efekt prawdy wynika z pułapki w naszym mózgu. W rzeczywistości musimy wziąć pod uwagę, że nasz mózg ma tendencję do oszczędzania zasobów; to znaczy jest leniwy. Dlatego efekt prawdy wywołany powtórzeniem wynika w dużej mierze z „płynności przetwarzania”; to znaczy, powtarzanie ułatwia poznawcze przetwarzanie informacji, co często mylnie interpretujemy jako znak, że to prawda.
W praktyce, gdy coś w nas „rezonuje”, bywamy mniej krytyczni, nadajemy temu większą wagę i uważamy, że jest bardziej wiarygodne niż nowe pomysły. Powtarzanie daje korzyść w postaci zaznajomienia się, podczas gdy nowe wypowiedzi wymagają większego wysiłku poznawczego. W rezultacie będziemy mieli tendencję do opuszczania czujności i akceptowania tego, co się powtarza. To po prostu sposób na optymalizację naszego czasu i zasobów.
Oczywiście nie jesteśmy jedynie repozytoriami informacji, mamy moc odrzucania irracjonalnych pomysłów, błędnego rozumowania i błędnych przekonań. Możemy zapobiec uwięzieniu naszych umysłów w iluzorycznym działaniu prawdy, analizując stopień logiki zawartej w ideach, które słyszymy. Musimy nieustannie sprawdzać, w co wierzymy, a nie wierzyć w to tylko dlatego, że słyszeliśmy to tysiące razy. Kłamstwo nie zamienia się w prawdę dlatego, że powtarza się tysiąc razy, ale czasami wystarczy, że nas przekonują. Świadomość tego, że można manipulować, jest pierwszym krokiem do zaprzestania manipulacji.
źródło:
Lacassagne, D. i in. Al.(2022) Czy Ziemia jest idealnym kwadratem? Powtarzanie zwiększa postrzeganą prawdę wysoce nieprawdopodobnych stwierdzeń. Poznawanie; 223:105052.
Wejście Iluzja prawdy wywołana powtarzaniem: im więcej słyszymy kłamstwa, tym bardziej wydaje się to wiarygodne po raz pierwszy opublikowano w Kącik Psychologii.
