Negatywne postawy są przeszkodą w życiu i hamulcem rozwoju osobistego, a przynajmniej tak nam się wydaje. Jednak negatywne nastawienie nie jest tak złe, jak pozytywne nastawienie nie jest tak dobre. Pomiędzy tymi dwiema etykietami istnieje bardzo bogaty i złożony świat, który nie tylko determinuje nasze postawy, ale także ich konsekwencje.
Ponieważ postawy w życiu często stają się siłą, która popycha nas w tym czy innym kierunku, jeśli chcemy chronić naszą równowaga psychiczna i uniknąć wielu niepotrzebnych problemów, musimy zrozumieć, czym są postawy i jak właściwie nimi zarządzać.
Czym dokładnie jest postawa?
Postawa to ukierunkowanie na życie. Jest to postawa, która przechyla nas w tym czy innym kierunku i determinuje nasze zachowanie. David G. Myers wyjaśnił, że „Postawa jest reakcją wartościującą, przychylną lub nieprzychylną wobec czegoś lub kogoś, która przejawia się we własnych przekonaniach, uczuciach lub intencjach”.
U podstaw postawy leżą nasze podstawowe wartości, przekonania i światopogląd, a postawa działa jak wewnętrzna siła, która napędza nas do działania. Carl G. Jung wierzył, że „Postawa implikuje predyspozycje do pewnej rzeczy, nawet jeśli jest nieświadoma; co oznacza posiadanie a priori skłonności do określonego celu, reprezentowanego lub nie ”. Oznacza to, że nasze postawy żywią się bardziej przeszłością niż teraźniejszością.
W tym sensie Solomon Ash był przekonany, że „Postawy są trwałymi dyspozycjami ukształtowanymi przez wcześniejsze doświadczenie”. Dlatego postawa byłaby zorientowaniem na przyszłość w oparciu o to, co przeżyliśmy i wnioski, jakie wyciągnęliśmy z tych doświadczeń. Ale ponieważ świat ciągle się zmienia, a to, co było ważne wczoraj, może już nie być dzisiaj, bardzo ważne jest, aby stale rewidować naszą postawę w świetle nowych doświadczeń i zadawać sobie pytanie, czy jest ona właściwa, najbardziej użyteczna czy najbardziej inteligentna .
Negatywne postawy nie są tak „złe”, jak nam się wydaje
Lista negatywnych postaw, które możemy przyjąć, może być nieskończona. Na przykład postawa bierna jest uważana za negatywną, ponieważ oznacza brak inicjatywy i aktywności, dwie wartości, które wzmacnia nasze społeczeństwo.
Pesymizm jest kolejnym przykładem negatywnego nastawienia, ponieważ teoretycznie prowadzi do szarego poglądu na świat. Agresywne postawy są również uważane za negatywne, ponieważ wiążą się z brakiem samokontroli i mogą wyrządzić krzywdę innym lub sobie.
Podobnie postawa zainteresowania jest klasyfikowana jako niepożądana, ponieważ wiąże się z egoistycznym przedkładaniem naszych potrzeb ponad potrzeby innych. Zamiast tego społeczeństwo promuje altruizm, widząc w nim pozytywną i pożądaną postawę swoich członków.
Ale choć nie ulega wątpliwości, że postawy takie jak pesymizm, bierność, agresja czy egoizm mogą być hamulcem rozwoju jednostki, nie ulega też wątpliwości, że psychologiczna funkcja rzekomych „negatywnych postaw” jest znacznie bardziej złożona.
Społeczeństwo zachodnie ma tendencję do rozumienia postaw jako antypodów, przeciwstawnych skrajności bez wspólnej płaszczyzny, w których jedna jest pożądana a priori, a druga niepożądana. Dlatego zawsze odnosimy się do postaw spolaryzowanych: albo jesteśmy proaktywni, albo reaktywni, albo jesteśmy zainteresowani lub bezinteresowni, albo mamy nastawienie negatywne lub pozytywne.
Jednak postawa sama w sobie nie jest zła. Innymi słowy, postawa pesymistyczna, zwykle klasyfikowana jako „negatywna”, może być uzasadniona, a nawet adaptacyjna w pewnych kontekstach. Na przykład stoicy popierali postawę, którą dziś określilibyśmy jako pesymistyczną.
Marek Aureliusz napisał: „Zacznij każdy dzień od powiedzenia sobie: dzisiaj spotkam się z ingerencją, niewdzięcznością, bezczelnością, nielojalnością, niegodziwością i egoizmem…” Dla tych filozofów ta „negatywna” postawa była kluczem do zrównoważenia naszych oczekiwań i budowania odporności.
Dlatego negatywne postawy nie powinny być „mierzone” miarą moralną, ale z uwzględnieniem ich elementu adaptacyjnego; to znaczy ich wpływ na nasze życie. Z tego punktu widzenia negatywne nastawienie staje się ciężarem, podczas gdy pozytywne nastawienie pomaga nam przezwyciężać problemy lub konflikty i pomaga nam rozwijać się jako ludzie.
Zło, które rodzi się z dobra - i na odwrót
Badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Xiamen ujawniło, że społecznie pozytywne wartości, takie jak poczucie sprawiedliwości, lojalność, troska, autorytet i czystość generują zwiększoną wrażliwość na obrzydzenie i mogą doprowadzić do zaostrzenia negatywnych postaw wobec homoseksualizmu.
Nie było to jedyne badanie, w którym odkryto, jak pewne wartości uznawane za pozytywne i społecznie wspólne mogą stać się zalążkiem negatywnych postaw wobec innych grup. Psychologowie Uniwersytet Stanowy w Portland odkrył, że nacisk na wartości takie jak piękno, komunia umysł-ciało, produktywność osobista, sukces i status społeczno-ekonomiczny leżą u podstaw negatywnych postaw wobec osób niepełnosprawnych.
Wszystkie wartości, w tym te, które klasyfikujemy jako pozytywne, kończą się szybkim, instynktownym uczuciem lubienia i nielubienia, a nie refleksyjnej oceny. Ta instynktowna ocena może aktywować negatywne postawy wobec wszystkiego, co nie respektuje zinternalizowanych przez nas kanonów społecznych.
Zamiast tego bardzo ciekawy eksperyment opracowany na Uniwersytecie Południowej Florydy pokazuje nam pozytywne funkcje negatywnych postaw. Psychologowie ci odkryli, że uczniowie, którzy mieli negatywne nastawienie do nieznanego nauczyciela, przeprowadzili więcej badań na jego temat i poznali go lepiej niż ci, którzy od początku mieli pozytywne nastawienie.
Oznacza to, że negatywne postawy, o ile nie są ekstremalne, mogą prowadzić nas do poszukiwania większej ilości informacji i zagłębiania się w to, co wzbudza naszą niechęć lub podejrzenia. Wręcz przeciwnie, pozytywne postawy generowałyby bardziej pasywny i bezinteresowny sposób działania, prowadząc nas do zaakceptowania tego, co jest nam prezentowane jako dobre.
Podobnie badacze ci odkryli, że negatywne nastawienie do nauczyciela pomogło zbliżyć uczniów do siebie i stworzyć więź. W konsekwencji negatywne postawy również mają moc wiążącą.
Jak asertywnie radzić sobie z negatywnymi postawami?
Nie ma sensu obwiniać się za „negatywne nastawienie”, jeśli sprawia to, że czujemy się gorzej. W niektórych okolicznościach te negatywne postawy mają wyjaśnienie, a nawet funkcję adaptacyjną. Dlatego pierwszym krokiem jest zaakceptowanie tego, co się stało. Lradykalna akceptacja uwalnia nas od poczucia winy i pozwala nam się rozwijać. Co się stało to się stało. Następnym krokiem jest upewnienie się, że to się nie powtórzy.
Aby ustalić, czy jest to negatywne nastawienie, które musimy wykorzenić, musimy ocenić trzy aspekty:
1. Intensywność. Intensywne postawy zmniejszają nasz repertuar odpowiedzi i prowadzą do nierozsądnych reakcji. Dlatego bez względu na postawę, jeśli jest ona szczególnie porywcza, warto zbadać, jakie doświadczenia wywołują tę instynktowną reakcję lubienia lub niechęci. Jeśli tego nie zrobimy, możemy być ofiarami emocjonalne porwanie.
2. Adaptacja. Negatywne postawy mogą być adaptacyjne w pewnych warunkach. Na przykład bardziej agresywna postawa może pomóc nam poradzić sobie z osobą, która chce nas skrzywdzić. Bierna postawa może też uspokoić osobę na skraju wybuchu. Chodzi zatem o porzucenie etykietek „dobry” i „zły” stosowanych a priori do oceny, czy dana postawa w określonym kontekście jest adaptacyjna, czy nie.
3. Konsekwencje. Wszystkie postawy mają konsekwencje, niektóre są pozytywne, inne negatywne. Dlatego nie możemy zapomnieć o rezonansie, jaki wywołuje dana postawa, zarówno w innych, jak iw nas samych. Czy czuliśmy się lepiej czy gorzej? Czy nasza postawa rani lub pomaga innym?
Jeśli mówimy, że postawa była negatywna, ponieważ jej intensywność nas przytłoczyła, nie pomogła nam rozwiązać problemu lub jej konsekwencje były katastrofalne, to warto to zmienić. W końcu zawsze istnieje psychologiczny margines na poprawę postawy.
Aby to zrobić, często wystarczy dać sobie kilka minut przed reakcją i zadać sobie pytanie: czy reaguję na to, co się dzieje, czy pozwalam się ponieść moim przeszłym doświadczeniom? Gdy pierwszy impuls ustanie, musimy zadać sobie pytanie: jaka postawa byłaby najwłaściwsza, aby poradzić sobie z tą sytuacją?
Na początku może to być trudne, ale dzięki praktyce możemy rozwinąć bardziej adaptacyjne postawy, które sprawią, że poczujemy się lepiej i pomogą nam poruszać się po złożonym morzu życia z mniejszą liczbą niepowodzeń.
Źródła:
Wang, R. i in. Al. (2019) Związek między wrażliwością na obrzydzenie a negatywnymi postawami wobec homoseksualizmu: pośrednicząca rola podstaw moralnych. Frontiers in Psychology; 10.3389.
Weaver, JR & Bosson, JK (2011) Czuję, że cię znam: dzielenie się negatywnymi postawami innych sprzyja poczuciu zażyłości. Pers Soc Psychol Bull; 37 (4): 481-491.
Livneh, H. (1982) O pochodzeniu negatywnych postaw wobec osób niepełnosprawnych. En I. Marini & MA Stebnicki (red.), Psychologiczny i społeczny wpływ choroby i niepełnosprawności (13-25). Wydawnictwo Springer.
Wejście Negatywne postawy, czego nigdy nie powiedziano po raz pierwszy opublikowano w Kącik Psychologii.
