Il amakha wekhekhe elisanda kubhakwa. I- umbono yefenisha yakudala kwagogo. Lapho ukuzwa womoya wasentwasahlobo wasekuseni ngasolwandle. Ingqondo yethu iyakwazi ukusiyisa kude noma sima endaweni efanayo. Kukangaki kwenzeka kithi siduke emicabangweni nasezinkumbulweni zethu okwedlule? Lapho kwenzeka sizisika eqinisweni elisizungezile, sikhohlwa konke okuphambi kwamehlo ethu futhi sihlonyiselwe ezikhathini esesiphile ngazo noma ku- ikusasa elihle ukuthi sithanda ukuphupha.
Noma kunjalo, akuwona wonke umuntu onalo mandla okucabanga futhi akuyona nje i-pragmatism noma ukungabi nobuciko. Kuyinto yangempela isimo se-psychic, kubizwa "iphethiniwe".
Kusho ukuthini ukuthi "aphantasia"
Ngekhulu lesi-XNUMX BC, Aristotle ichaze i- "fantasia" Kanjani amandla omcabango. Ukuba ngumcabango kusho ukwazi ukucabanga phambi kwamehlo akho izimo, abantu nezinto ukuthi empeleni, zisekelwe kuphela engqondweni yethu. Ngesikhathi esifanayo, ngenxa yomcabango, hhayi kuphela izithombe ezibukwayo ezingakhunjulwa engqondweni, kodwa futhi iphunga, ukunambitheka, imisindo nemibono ehlukene ehlobene ne- tatto.
Okuphambene nalokhu kwamandla engqondo, noma kunjalo, kuthatha igama elithile, lelo le- iphethiniwe. Leli gama likhombisa lokho isimo sezinzwa okwenzelwe umuntu ngamunye akakwazi ukubona ngeso lengqondo noma yiziphi izithombe ezingokwengqondo, kube sengathi iso lengqondo aliboni. Ososayensi baqaphele ukuthi lesi sifo sithinta kanjani 3% wabantu, izibonakalisa ngaphezu kwakho konke njengo ukungakwazi ukugcina izithombe ezibukwayo kwimemori futhi ngenxa yalesi sizathu ibizwa nangokuthi "ubumpumputhe bengqondo".
Ukuthola lesi simo
Yize amacala e-aphantasia angavamile kakhulu, iminyaka eminingi lokhu kuphazamiseka kwengqondo kwahlala kungabonakali. Eqinisweni, owokuqala owazama ukuletha ukunakwa kwawo wonke umuntu wayekhona UFrancis Galton ngesitudiyo abahlangane kuso amandla nobungqingili. Isazi senkathi yama-Victorian savula inhlolovo sabuza izicukuthwane eziningana zamaNgisi ukuthi cabanga ngesidlo sakho sasekuseni nokuchaza ngokwamandla abo isimo esaziveza engqondweni yabo. Phakathi kokuvuma okuningana nokuphikisana okuningana, uGalton uqaphele ukuthi abanye babangane bakhe babenikeze isithombe esifiphele futhi esinemininingwane engemihlengaphandle komzamo wokukhumbula ukudla kwabo obekuseni ekuseni.
Ngeshwa, isifundo sikaGalton sasikhohliwe iminyaka eminingi, kufaka phakathi iziphetho, ababesezikhombisile ukuthi umcabango obukwayo wawungehlukile yini, kodwa lokho wethule ububanzi obubanzi kakhulu futhi inkulu, isazohlolwa. I-athikili yakhe isanda kubuyela ekukhanyeni nasekunakekelweni komphakathi wesayensi. Ngokuyinhloko, ngo-2016, uDkt. U-Adam Zeman, isazi sokusebenza kwengqondo eYunivesithi yase-Exeter, sakha leli gama "iphethiniwe". Kusukela lapho baqale ngokuqinile ukusesha okuningi isibabule imbangela yalesi simo nokuqhubeka imiphumela lokho kuveza empilweni yansuku zonke yalabo abathintekayo.
Ziyini izimbangela ze-aphantasia
Izifundo ezivela eNyuvesi yase-Exeter nase-Adam Zeman zigxile kakhulu kwizimbangela eziholela kulokhu kungabikho komcabango. Kutholakale ukuthi abanye abantu bahlushwa yi-aphantasia ye- izizathu zokuzalwa, abanye ngenxa ye- ukugula kwangaphambilini noma izimo futhi abanye bakuthuthukisa ngemuva kwalokho ukungenelela kokuhlinzwa. Kubonakala sengathi kukhona onkulunkulu izixhumanisi nezinye izimo zezinzwa, njengoba synesthesia, noma ukudideka kombono wezinzwa wezinto, kanye i-prosopagnosia, ukusilela kwesistimu yezinzwa okwenza kube nzima ukubona izici ezijwayelekile zobuso babantu.
Ngakho-ke, ngenxa yokuthi akunakwenzeka ukuthola imbangela eyodwa engachaza lesi sifo, abacwaningi baphenye ukuthi kwenzekani ebuchosheni balabo abane-aphantasia. Kubukeka sengathi lobu bumpumputhe bemilingo kufanele buxhunyaniswe ekuhlulekeni kohlelo lobuchopho ukwakha amamodeli wokuhlangana axhumene nalokho okubonwayo. Ngokuvamile, zonke izisusa ezibukwayo, kodwa futhi nazo zonke izisusa ezisuselwa kwezinye izinzwa zokubona ezine umthelela ebuchosheni bese ushiya kuso "umbhalo". Lapho sifuna ukukhumbula okuthile, siya ekutholakaleni lelo phawu elisele ezingqondweni zethu silibuyisele ekukhanyeni. Ebuchosheni babantu abane-aphantasia konke lokhu akwenzeki futhi, ngakho-ke, hhayi kuphela amandla omcabango abucayi, kepha futhi ubuhlakani, inkumbulo noma isenzo sokuphupha.
Ukuphila nalobu bumpumputhe bemilingo
Ngaphambi kokutholwa kabusha kwesifundo se-psychology sikaGalton kanye nocwaningo olusha olwenziwe ngu-Adam Zeman, i-aphantasia, ngaphezu kokungabi negama langempela, ayizange icatshangwe ngochwepheshe. Konke lokhu kwenza kucace ukuthi kanjani abantu abaphethwe yilo bangaphila impilo ejwayelekile ngaphandle kwalezo zikhathi lapho becelwa ukuthi basebenzise amandla athile engqondo axhumene, eqinisweni, nomcabango, ubuciko kanye nephupho. Imvamisa balinga isimo sokugula lapho ebuzwa bekhumbula ubuso babantu ababaziyo kepha lokho akukho eduze kwabo noma ngezikhathi ezifanayo.
Futhi, umphumela we-aphantasia ubonakala ku- nokugcinwa kuqhubeke ikhono lokuphupha. Ngenkathi umuntu onomcabango engabalekela iqiniso elimzungezile ngokumane aphephele emqondweni wakhe nasekuhlangabezaneni nalesi simo esimangazayo esingamaphupho ebusuku, i-aphantasius iyahluleka futhi abakwazi ukwakha lolo lwazi lwengqondo.
Ingabe akhona amakhambi we-aphantasia?
Okwamanje ucwaningo lusamile Kuyaqhubeka e akukho ukwelashwa kwe-aphantasia. Ubufakazi balabo abahlushwa yiyo bukhombisa ukuthi le nkinga ayikubeki engcupheni noma ngokungathi sína kangakanani impilo yalabo abahlushwa yiyo, kepha, noma kunjalo laba bantu baba nomuzwa wokuthi kukhona okushodayo. Siyethemba ukuthi isayensi ne-psychology kungenza intuthuko kulokhu.
Umthombo We-athikili: U-Alfeminile