Muulamuliro wamalingaliro abwino ndi ziganizo zokometsera zolimbikitsa, sizikuwoneka bwino kuyika chidwi chathu pa zoyipa. Tiyeni tipewe kusasamala ngati mliri ndikuyesera kutulutsa malingaliro opanda chiyembekezo m'miyoyo yathu. Komabe, zaka mazana ambiri zapitazo Asitoiki anali ndi njira ina. Iwo ankaganiza kuti tiyenera kukonzekera bwino kwambiri kuti zinthu zitiyendere bwino kuti tisadzakumane ndi mavuto.
Mosiyana ndi njira yowonera wamba yomwe imayang'ana kwambiri kukopa kuyankha kwabwino m'maganizo ndi m'thupi, the Praemeditatio Malorum zochitidwa ndi Asitoiki, zomwe zimaonedwa ngati njira yolakwika, zimalingalira zotulukapo zoyipa kwambiri m'zochitika zenizeni za moyo zomwe zingatifooketse ndi kutikonzekeretsa kuthana ndi zotayika zenizeni, kuthana ndi mavuto, ngakhalenso kupangitsa kuti tiziyamikira moyo.
La Praemeditatio Malorum, m’chenicheni, sikuli kusinkhasinkha kopanda chiyembekezo, koma kuchita nyonga ndi kuyamikira. Cholinga chake sikutifooketsa ndi mavuto osawerengeka omwe angatichitikire, koma kutikonzekeretsa kukumana nawo mwa kuwalepheretsa kugwedezeka kwa zosayembekezereka. Chomwe njira iyi ikuyesera kuchita ndikukulitsa kuwona zenizeni momwe ziliri, popanda kuzipaka shuga.
Chiyambi cha njira ya Stoic Praemeditatio Malorum
Malingaliro olakwika, kapena futurorum malorum præmeditatio, ndi njira kufunsa wobadwa ndi anthanthi achi Cyrenaic, koma otengedwa ndi kutchuka ndi Asitoiki. Zowonadi, njirayi idadziwika ndi kufalitsidwa kwa zilembo zamakhalidwe a Seneca.
Komabe, mawuwa adatengedwa kuchokera m'mawu a Marco Tulio Cicero, wandale komanso wafilosofi waku Roma, yemwe adati: "Præmeditatio futurorum malorum lenit eorum adventum", zikutanthauza chiyani: "Kuneneratu zoyipa zamtsogolo kumachepetsa kubwera kwawo". Chifukwa chake, a mankhwala a futurorum malorum idakhala imodzi mwazochita zodziwika bwino zauzimu pakuchiritsa moyo pasukulu ya Asitoiki.
Wopambana wa Asitoiki akale, Chrysippus wa ku Soli, adafotokoza kuti ndi njira proendêmein zomwe zimatithandiza kuzolowera zinthu zomwe sizinachitike, kukhala ngati zikuchitikadi.
Katswiri wina wanzeru wa Asitoiki, Posidonius wa ku Apamea, anafotokoza lingaliro la proendêmein: luso lowonetsera (proanaplattein) zoipa za m'tsogolo, mwa mawonekedwe a tsatanetsatane kapena chithunzi chomwe chimapezeka nthawi zonse, chisanachitike.
Kupezeka kwa choipa chamtsogolo mwa mawonekedwe a fano kumatithandiza kuti tidziŵe bwino za tsoka limenelo, kuti tisadabwe ngati lichitika m'tsogolomu. Chithunzi chimenecho, a tuloamayembekezera zoipa za m'tsogolo pozipanga kukhalapo. Chofunika kwambiri, komabe, ndi chakuti mlingo wa kukhwima ndi kukhulupirira kwa chithunzicho uyenera kukhala kotero kuti pamene choipa chidzachitika m'tsogolo, chimakhala chopanda ntchito.
Chifukwa chake, cholinga chowonera zoyipa ndikudziteteza ku zotsatira za kuwonongeka kwa choyipa chosayembekezereka. M'malo mwake, monga Seneca adanena, "Zotsatira za zosayembekezereka zimakhala zopweteka kwambiri pamene kulemera kwa zosayembekezereka kumawonjezera ngozi. Zosayembekezereka nthawi zonse zimakulitsa ululu wa munthu. Pachifukwa ichi tiyenera kuonetsetsa kuti palibe chomwe chingatidzidzimitse. Tiyenera kumangoganizira za m'tsogolo nthawi zonse kuti tiziyankha pa chilichonse chimene chingachitike, m'malo moganiza kuti zinthu zidzangochitika kumene.
"Tiyenera kuyembekezera zonse zomwe zingatheke ndikulimbikitsa mzimu kuti tithane ndi zomwe zingachitike. Yesani iwo m'malingaliro anu […] Ngati sitikufuna kumva kuthedwa nzeru ndi kuthedwa nzeru ndi zochitika zachilendo, ngati kuti zinali zochitika zomwe sizinachitikepo; tiyenera kuganiziranso bwino za choikidwiratu”.
Mphamvu yopangitsa tsogolo kukhalapo
Kukula kwa mawonekedwe oyipa kumatha kukhala kocheperako monga kulingalira kuphonya sitima yanu kupita ku vuto lalikulu kwambiri, monga kulingalira kutayika kwa katundu, udindo, thanzi, ngakhale moyo.
Mphamvu ya Praemeditatio Malorum nzochokera m’chikhulupiriro cha Asitoiki chakuti zochitika zambiri sizili zowopsa monga momwe timaganizira. Zowonadi, zamaganizo zasonyeza kuti sitili olondola kwambiri pankhani ya kuyerekezera kuchuluka kwa chisangalalo kapena kuvutika kumene zochitika zingatibweretsere.
Asitoiki ankakhulupirira kuti kuvutika ndi zowawa zambiri zimachokera ku mmene timaonera zochitika. Iwo ankaganiza kuti amuna osadziwa zinthu anali ndi maganizo olakwika pa zinthu zenizeni, zomwe ankaziona kuti n’zoopsa komanso zankhanza kuposa mmene zinalili. Ndipotu, Seneca ananena zimenezo "palibe wina wamwayi kuposa munthu amene masautso amaiwala, popeza alibe mwayi wodziwonetsera yekha".
Ndi Praemeditatio Malorum, Asitoiki anakwanitsa kuyeretsa chochitikacho ku zotsalira zakupha za hermeneutic yoipayo ndi kuibwezeretsa kwa munthu wosaloŵerera ndi wofooka mu mphamvu yake yowononga; ndiko kuti, kuchepetsedwa kukhala pafupifupi mkhalidwe wosayanjanitsika.
Pa izi a Marcus Aurelius adalimbikitsa: "Yambani tsiku lililonse ndikudziuza nokha kuti: Lero ndikumana ndi zosokoneza, kusayamika, mwano, kusakhulupirika, nkhanza komanso kudzikonda".
Iyeneranso kunenedwa kuti ngakhale zikuwoneka kuti Praemeditatio Malorum ndizochitika zamtsogolo, kwenikweni ndi njira yomwe imayesa kuchepetsa zotsatira zake zoyipa pozipangitsa kuti ziziwoneka mwadongosolo komanso molumikizana zithunzi kapena tulo.
La praemeditatio yogwira mtima ndi yomwe tsogolo limakhalapo muzochitika zenizeni, zolimba, zotsimikizika komanso zachangu. Palibe chomwe chasiyidwa. Zochitika zoyipa kwambiri zimalumikizidwa ndikuseweredwa mwatsatanetsatane kukonzekera malingaliro. Chifukwa chake, tsogolo limenelo limakhala losagwirizana chifukwa cha chiwonetsero champhamvu.
Kuphatikizika kumeneku kumakhala ndi chithandizo chamankhwala chodabwitsa: kuletsa chiphe chomwe chimayikidwa muzinthu zomwe zimatichitikira ndi hermeneutic yopangidwa ndi mantha. Ndikuchita chiwawa komanso kosalamulirika tikakumana ndi mavuto modzidzimutsa.
Malingana ndi Asitoiki, choipa choyembekezeredwa sichinthu choipa chotheka, koma choipa china, sichili choipa chamtsogolo koma choipa chenichenicho, sichili choipa chomwe chikuchitika, koma choipa chomwe chachitika kale, koma koposa zonse, chimatha. kukhala woyipa. Iwo omwe akukonzekera zoipitsitsa nthawi zonse amakhala ndi mayankho ambiri ndi zida zothana nazo kuposa omwe amaganiza kuti zonse zikhala bwino.
Momwe mungagwiritsire ntchito Praemeditatio Malorum?
Seneca adanena kuti ndi bwino konzekerani zoyipa nthawi zabwino kwambiri: “ndi m’nthaŵi zachisungiko pamene mzimu udzikonzekeretsa ku nthaŵi zoŵaŵitsa; pamene mwayi umakupatsani zabwino, ndi nthawi yoti mudziteteze ku zokana zake […] chifukwa mwayi ukakhala wabwino, mzimu ukhoza kupanga chitetezo ku mkwiyo wake".
"Umboni m'maganizo mwanu: kuthamangitsidwa, kuzunzidwa, nkhondo, kusweka kwa ngalawa. Malingaliro onse aumunthuwa ayenera kukhala pamaso pathu [...] "Tengani sabata yomwe mulibe chakudya chochepa, chomwe ndi chosauka komanso chochepa, chovala moyipa kwambiri, ndipo dzifunseni ngati izi ndizoipa kwambiri zomwe zingakuchitikireni" .
Choncho, ndi za kuchita ndendende: kuganizira zoipa zimene zingachitike pamene tiyamba ntchito yatsopano, tatsala pang'ono kuyamba ubale watsopano, kapena kudutsa posintha moyo wathu. Tikhozanso kulemba mndandanda wa zinthu zonse zimene zingatiwopsyeze m’tsogolo, monga kuchotsedwa ntchito, kutha kwa banja, kapena matenda.
Chifukwa chake, tiyenera kudzifunsa tokha: choyipa kwambiri ndi chiyani chomwe chingachitike ngati…? Chinsinsi ndicho kumasula maganizo otaya mtima omwe alipo mwa ife, koma osakhala masoka. Tikamaona zinthu zoipa zimene zingatichitikire, timachita zinthu ziwiri: nkhawa imachepa chifukwa timadziwa kuti palibe chimene chili choipa, chosatheka kapena choopsa monga mmene chimaonekera, ndipo chachiwiri, timadzilimbikitsa kuti tipeze njira zothetsera vutoli. .
Komabe, phunziro lenileni la njira iyi yowonera zolakwika ndikuti tsiku lililonse ndi mphatso yoyamika. Kuwona zochitika zosayembekezereka zomwe zingatheke m'moyo mwakutero kumakhala kuyamikira ndi kusagwirizana komwe kumatipangitsa kukhala olimba mtima, kutikonzekeretsa mtsogolo. Chabwino, pambuyo pa zonse, ndizo zonse: kukhala mopanda mantha kukufooketsa. Ngati chinachake chiyenera kuchitika, chidzatero. Koma ngati takonzekera, tikhoza kuchepetsa zotsatira zake.
Malire:
Alessandrelli, M. (2020) Praemeditatio malorum. Mu: Institute for the European Intellectual Lexicon and the History of Ideas.
Miller, SA (2015) Kutsata Chizoloŵezi cha Stoic Pragmatism. The Pluralist; 10 (2): 150-171.
Pakhomo Praemeditatio Malorum, njira ya stoic kuti mavuto asakudzidzimutseni idasindikizidwa koyamba mu Pakona ya Psychology.
