La sanka sanka laga xiirayo carruurta dhexdeeda waa xaalad soo noqnoqota, taas oo xaaladaha badankood aysan ka walwalin waalidiinta waxaana lagu xalliyaa waqti yar. Dhiig ka imanaya sanka, ayaa sidoo kale sheegay epistaxis, badanaa waxay ku dhacdaa carruurta inta u dhaxaysa 2 iyo 10 sano iyo, in kastoo dhiigu u muuqan karo wax badan, waa inuusan baqin: way ku yar yihiin xaaladaha ay lagama maarmaan tahay in ilmaha loo keeno gargaarka koowaad!
Sababaha dhiig baxa laga bilaabo sanka carruurta waxay noqon karaan kuwo fara badan oo kala duwan: waxay u kala baxaan min fara badan oo sanka la galiyaa oo u kaftamaya kaabaska jilicsan, iyo qoyaan yarida deegaanka ku xeeran. Sanka sanka dhirtu wax dhif ah kuma lahan dhibaatooyin caafimaad oo daran… Aan isla falanqeyno, haddaba, maxay noqon kartaa sababaha dhiigbaxa laga bilaabo sanka iyo waxa la sameeyo (e ha sameyn) haddii ay ku dhacdo ilmahaaga.
Maxay yihiin sababaha ugu waaweyn ee sanka ka dhiig baxa carruurta?
La gidaarka gudaha ee sanka carruurta, qaybteeda hore, waxaa ka buuxa xididdada dhiigga aad u jilicsan (oo sidoo kale loo yaqaan "kaabashooyinka"), oo kara si fudud u jebi keenaya dhiig bax ama dhiig bax. Xaqiiqdii, waa ku filan tahay ilmaha inuu gashado sanka kaa guranaya iyadoo xoogaa ku adkeysanaya in xididdada dhiigga ay dillaacaan gidaarka gudahana uu dhiig ka bilowdo. Tani sidoo kale si fudud ayey u dhici kartaa sanka oo la afuufo xoog badan.
Dhiigbaxa ayaa loo door bidaa, sababaha kale, by hargab daran ama xasaasiyad, ama joogitaanka jirka shisheeye sanka. Sidoo kale halkaas qoyaan yar deegaanka ku hareeraysan wuxuu u horseedi karaa epistaxis, iyo sidoo kale soo-gaadhis xad dhaaf ah qorraxda ama kuleylka.
Sababaha kale ee aan ka helno, dabcan, dhacdo naxdin leh (laga soo bilaabo xoqid fudud ilaa dhaawacyo aad u daran sida jab dillaac sanka ah), qaadashada daroogada qaarkood (gaar ahaan anti-bararka ama buufiye sanka lagu buufiyo), mid dadaal xad dhaaf ah inta lagu guda jiro daadgureynta. Maaha wax kadis ah in dhiigbaxa sanku ay ku badan yihiin carruurta ay dhibaatadu ka soo gaadho calool istaag
Nasiib wanaagse, sanka sanka laga furaa waa astaan ka mid ah dhibaatooyin caafimaad oo aad u daran, sababo xagga nidaamka ah, xaalado aad u dhif ah. Haddii ay si isdaba joog ah u dhacdo oo aan lala xiriirin karin arrimahaas kor ku xusan, way fiicantahay la tasho dhakhtarkaaga.
Maxaa la sameeyaa haddii ay dhacaanno sanka oo dhiig ka yimaado?
Sida ku cad tilmaamaha ay soo sheegeenIsbitaalka Carruurta ee Bambino Gesù, waxa ugu muhiimsan ee la sameeyo haddii sanka dhiig ka yimaado carruurta waa is deji oo kan yar u xaqiiji, kaasoo laga yaabo inuu aad uga baqo aragtida dhiigga. Sharax in aysan ahayn wax dhab ah iyo in ugu dhakhsaha badan mari doonaa!
Markaa hubi inaad ilmaha ku sii hayso fadhiya ama taagan, kana celinaya inay jiifto. U oggolow inuu madaxiisa waxyar u janjeero si looga ilaaliyo dhiigga in la liqo ama la neefsado oo la qabto ku riixday suulka iyo farta dhexdooda (ama ha ku hayo qaybta jilicsan ee sanka sankiisa ilaa toban daqiiqo haddii ilmuhu aanu aad u yareyn).
Ku bixiyay ilaa toban daqiiqo, hubi in dhiigu istaagay. Haddii dhiigu sii socdo, sii hay toban daqiiqo oo kale. Waxay kaa caawin kartaa gelinta a tuwaal qabow ama baraf ku jira xididka sanka.
Haddii ilmuhu dhiig ku jiro afkiisa, isaga ka tufi, si uusan u liqin, halista matag. Kadib ka dhig isaga inuu cabo wax qabow ama cun cuncun si aad uga saarto dhadhanka iskuna daydo inaad mashquuliso si uu gebi ahaanba u xasillo. Ha u oggolaan inuu wax cuno cabitaanno kulul ama cunto, ama ha siinin qubeys kulul 24 saac.
Maxaa aan la sameyn haddii ay dhacdo sanka oo dhiig ka yimaado iyo sida looga hortago?
Haddii ilmahaagu mid leeyahay sanka sanka laga xiirayo ha argagixin iskuna day, runtii, inaad isaga u xaqiijiso. Feejignaan, sidii horeba loo soo sheegay, a ha seexin iyo inaan laga dhigin inuu aad u badan madaxiisa gadaal u janjeero. Iska ilaali inaad sanka ku dhegto cudbi hemostatic ama faashad Nooc kale si loo joojiyo socodka: kaliya faraha ku hay! Ugu dambeyntiina, xusuusnow inaadan sankaaga ku nadiifinin biyo kulul.
Si looga hortago epitaxis, si kastaba ha noqotee, had iyo jeer xusuusnow inaad qoyaan qolalka, inaad si joogto ah ugu dhaqdo sanka ilmahaaga xalka cusbada, si looga fogaado in si xad dhaaf ah loo isticmaalo Buufinta sanka iyo, wixii ka sarreeya, baro isaga inuusan xidhnayn soo qaado sankaaga!
Goorma ayey fiicantahay in la aado qolka gurmadka?
Sidii aan filaynay, xaaladaha badankood epistaxis uma baahna faragelin caafimaad ama degdega qolka gurmadka. Xalalkaani waxay u baahan karaan oo keliya haddii ay dhacdo sanka oo sanka sanka ka yimaadaa ha joojin ama haddii dhacdooyinku runti yihiin aad u soo noqnoqda.
Sidoo kale ka taxaddar haddii ilmuhu leeyahay ka yar da'da laba sano ama hadduu noqdo mid la yaab leh oo cirro leh ama miyir daboolmay.
Macluumaad dheeri ah oo cilmiyaysan oo ku saabsan dheecaanka sanka ee carruurta, waxaad kala tashan kartaa bogga Bambino Gesù Pediatric Hospital.
