Rationalization inzira yekudzivirira iyo hapana anotiza. Kana zvinhu zvikashata uye tichinzwa takavharirwa, tinogona kunzwa kuremerwa uye nekudaro hatigone kubata neicho chaicho. Patinosangana nemamiriro ezvinhu anonyanya kutyisidzira e "ego" yedu, tinowanzo kuzvidzivirira kuti tichengetedze humwe hutano hwepfungwa hunotibvumira kufambira mberi nekukuvadza kuduku kumunhu wedu. Rationalization ingangove iyo mashandiro ekudzivirira zvakapararira.
Chii chinonzi rationalization mune psychology?
Pfungwa yekururamisa inodzokera kune psychoanalyst Ernest Jones. Muna 1908 akaronga tsananguro yekutanga yekururamisa: "kugadzirwa kwechikonzero chekutsanangura mafungiro kana chiito icho chinangwa chacho chisingazivikanwi." Sigmund Freud akakurumidza kugamuchira pfungwa yekurongeka kuti aite pfungwa yetsanangudzo dzinopihwa nevarwere nekuda kwezviratidzo zvavo zvehutsinga.
Chaizvoizvo, kuenzanisa inzira yekuramba iyo inotitendera kuti tidzivise kupokana uye kushushikana kwainounza. Chinoshanda sei? Isu tinotarisa zvikonzero - sezviri pachena zvine musoro - kupembedza kana kuvanza zvikanganiso, kusasimba kana kupokana kwatisingadi kubvuma kana zvatisingazive magadzirirwo.
Mukuita, retionalization inzira yekuramba iyo inotibvumira kutarisana nekukakavadzana kwepfungwa kana kushungurudza mukati kana kunze kwemamiriro ezvinhu kuburikidza nekugadzira tsanangudzo dzinosimbisa asi dzisina kururama dzemafungiro edu kana evamwe, zviito kana manzwiro kuitira kuvhara zvikonzero chaizvo.
The mechanism of retionalization, yakabatwa nezvatisingadi kuziva
Nenzira yakawanda, tinoshandisa zvikonzero kuti tiedze kutsanangura uye kupembedza maitiro edu kana zvakaitika kwatiri nenzira inonzwisisika kana inonzwisisika, kuitira kuti chokwadi ichocho chive chinoshivirira kana kuti chakanaka.
Rationalization inoitika muzvikamu zviviri. Pakutanga tinoita sarudzo kana kuita hunhu hunokurudzirwa nechimwe chikonzero. Muchinguva chechipiri tinovaka chimwe chikonzero, chakafukidzwa muzvinonzwisisika uye kuwirirana, kupembedza sarudzo yedu kana maitiro edu, kune isu uye kune vamwe.
Izvo zvakakosha kuti ticherechedze kuti kuenzanisa hakureve kunyepa - zvirinani mupfungwa yakanyanyisa yetemu - sezvo nguva zhinji tinopedzisira tave kutenda zvikonzero zvakavakwa. Iyo nzira yekururamisa inotevera nzira dzinofamba kubva pakuziva kwedu; kureva kuti hatizvinyengedzi isu kana vamwe tichiziva.
Kutaura idi, apo nyanzvi yendangariro inoedza kufumura izvi zvikonzero, ndokwomuzvarirwo kuti munhu arambe nemhaka yokuti anopwiswa kuti zvikonzero zvake zvine musoro. Hatigoni kukanganwa kuti kururamisa kwakavakirwa patsanangudzo iyo, kunyange zvazvo iri yenhema, ine mufungo. Sezvo nharo dzatinokurudzira dzine musoro, dzinokwanisa kutinyengetedza uye naizvozvo hatifanire kuziva kusagona kwedu, kukanganisa, miganhu kana kusakwana kwedu.
Rationalization inoshanda senzira yekuparadzanisa. Tisingazvizivi, tinomisa chinhambwe pakati pe "chakanaka" ne "chakaipa", tichiti "chakanaka" kwatiri uye tichiramba "chakaipa", kubvisa chitubu chekusachengeteka, njodzi kana kushushikana mupfungwa kwatisingadi kuita. kuziva. Nenzira iyi tinokwanisa "kuenderana" nemhoteredzo, kunyangwe tisina kunyatsogadzirisa kusawirirana kwedu. Isu tinochengetedza ego yedu munguva pfupi, asi isu hatizvidzivirire nekusingaperi.
Neuroscientists paYunivhesiti yeCalifornia vakaona kuti iyo retionalization nzira inogona kuitwa nekukurumidza kana isu tichifanira kuita sarudzo dzakaoma kana takatarisana nekunetsana kwakashata, pasina kufungisisa kwenguva refu, sechigadzirwa chekuita sarudzo kudzikamisa kufunganya, kusagadzikana kwepfungwa uye. cognitive dissonance inotsanangurwa nekuita sarudzo pachayo.
Nokudaro, hatisi nguva dzose tichiziva nezvekugadzirisa. Zvisineyi, kuramba uku kunenge kwanyanya kana kushoma uye kunogara kwenguva refu zvichienderana nekuti tinoona sei chokwadi sechinyanya kana kutyisidzira ku "ego" yedu.
Mienzaniso yekuenzanisa senzira yekudzivirira muhupenyu hwezuva nezuva
Rationalization inzira yekudzivirira yatinogona kushandisa tisingazvizive muhupenyu hwezuva nezuva. Zvichida muenzaniso wekare wekugadzirisa unobva munhau yaAesop "The Fox and the Grapes".
Mungano iyi gava rinoona mamwe mazambiringa roedza kusvika paari. Asi mushure mekuedza kunoverengeka kwakakundikana, anoona kuti zvakanyanyisa. Saka anoazvidza achiti: “Hadzina kuibva!”.
Muhupenyu chaihwo tinozvibata segava riri munyaya tisingazvizive. Rationalization, kutaura zvazviri, inoita mabasa akasiyana epfungwa:
• Dzivisa kuora mwoyo. Tinogona kushandisa zvikonzero kuti tisaodzwa mwoyo nezvatinogona uye kudzivirira chimiro chakanaka chatiinacho pachedu. Somuenzaniso, kana bvunzurudzo yebasa ikashata, tinogona kuzvinyepera nokuzviudza timene kuti takanga tisingade chaizvoizvo basa racho.
• Kusaziva zvausingakwanisi. Kurongeka kunotiponesa kubva pakuziva zvimwe zvatisingakwanisi, kunyanya izvo zvinotishayisa kugadzikana. Kana tichienda kumafaro tinogona kutaura kuti hatitambe nekuti hatidi kudikitira, asi chokwadi chiripo chekuti tinonyara kutamba.
• Kutiza mhosva. Isu tinowanzo kudzidzira maitiro ekugadzirisa kuviga kukanganisa kwedu uye kuvhara pfungwa yekuva nemhosva. Tinogona kuzviudza kuti dambudziko ratiri kunetsekana naro ringadai rakamuka zvakadaro kana kufunga kuti basa racho rakaparara kubva pakutanga.
• Dzivisa kuongorora. Rationalization inzira zvakare yekusachera mukati medu, kazhinji nekutya zvatinowana. Semuyenzaniso, tinogona kupembedza hunhu hwedu hwakaipa kana hunhu husina kunaka nekunetsekana kwatakaita mujam remumigwagwa apo chokwadi maitiro aya anogona kuvanza kunetsana kunonoka nemunhu iyeye.
• Kusaziva chokwadi. Kana chokwadi chinopfuura kugona kwedu kubata nazvo, isu tinoshandisa rationalization senzira yekudzivirira kuti tizvidzivirire. Somuenzaniso, munhu ari muukama hwakashata, anogona kufunga kuti imhosva yake kusaziva kuti mumwe wake munhu anoshusha kana kuti haamudi.
Ndepapi panoita kuti kugadzirisa kunova dambudziko?
Rationalization inogona kuchinjika sezvo ichitidzivirira kubva kumanzwiro uye zvinokurudzira zvatisingakwanise kubata panguva iyoyo. Tese tinogona kushandisa imwe nzira yekudzivirira pasina maitiro edu achionekwa sepathological. Chii chinoita kuti kuenzanisa kuve nedambudziko ndiko kuomarara kwainozviratidza nako uye nekuwedzera kwayo kwenguva refu nekufamba kwenguva.
Kristin Laurin, nyanzvi yezvepfungwa paYunivhesiti yeWaterloo, akatoita zvakatevedzana zviedzo zvinonakidza umo anoratidza kuti isu tinowanzo shandura kugadzirisa kana tichitenda kuti matambudziko haana mhinduro. Chaizvoizvo, imhando yekuzvipira nekuti isu tinofungidzira kuti hapana chikonzero chekuramba tichirwa.
Mune kumwe kuedza kwacho, vatori vechikamu vakaverenga kuti kuderedza miganhu yokumhanya mumaguta kwaizoita kuti vanhu vave vakachengeteka uye kuti paramende yakanga yasarudza kudzideredza. Vamwe vevanhu ava vakaudzwa kuti mutemo mutsva wemumigwagwa waizotanga kushanda, vamwewo vachiudzwa kuti pane mukana wekuti mutemo uyu urambwe.
Avo vaidavira kuti muganhu wokumhanya waizoderedzwa vaifarira zvikuru kuchinja uye vakatsvaka zvikonzero zvine musoro zvokugamuchira chiyero chitsva, zvichienzaniswa nevaya vaifunga kuti pane mukana wokuti miganho mitsva isingabvumirwi. Izvi zvinoreva kuti kuenzanisa kunogona kutibatsira kutarisana nechokwadi chatisingagoni kuchinja.
Nekudaro, njodzi dzekushandisa kurongeka senzira yekugara yekugadzirisa kazhinji inodarika mabhenefiti angatiunzira:
• Tinovanza manzwiro edu. Kudzora manzwiro edu kunogona kuva nemigumisiro inoparadza yenguva refu. Manzwiro aripo kutizivisa kune kunetsana kwatinofanira kugadzirisa. Kuvaregeredza kazhinji hakugadzirise dambudziko, asi zvingangoita kuti vanozopedzisira vaputira, vachitikuvadza zvakanyanya uye nekuenderera mberi nemamiriro ezvinhu asina kunaka anovagadzira.
• Tinoramba kuziva mimvuri yedu. Kana isu tichidzidzira kurongeka senzira yekudzivirira tinogona kunzwa zvakanaka nekuti tiri kuchengetedza chifananidzo chedu, asi nekufamba kwenguva, kusaziva utera hwedu, kukanganisa kana kusakwana kunotitadzisa kukura sevanhu. Tichangokwanisa kuvandudza kana tive nemufananidzo chaiwo wedu uye tichiziva nezveunhu hwatinoda kusimbisa kana kukwana.
• Tinozvibvisa pachedu pachokwadi. Kunyange zvikonzero zvatinotsvaga zvingave zvine musoro, kana zvisiri zvechokwadi nekuti zvakavakirwa papfungwa dzisina kunaka, mhedzisiro yenguva refu inogona kuve yakaipa kwazvo. Rationalization kazhinji haigadzirisike nekuti inotiendesa kure kure kubva kune chokwadi, nenzira inotitadzisa kuigamuchira uye kushanda kuishandura, tichishandira chete kurebesa mamiriro ekusagutsikana.
Makiyi ekumisa kushandisa rationalization senzira yekudzivirira
Apo patinozvinyepera, hatisi kungofuratira manzwiro edu uye zvinokurudzira, asi tinovanzawo ruzivo rwakakosha kubva kwatiri. Pasina ruzivo urwu, zvakaoma kuita sarudzo dzakanaka. Zvinoita sekunge tiri kufamba muhupenyu takavharwa maziso. Kune rumwe rutivi, kana tichikwanisa kuonga mufananidzo wakakwana nenzira yakajeka, inonzwisisika uye yakaganhurirwa, pasinei nokuti ingave yakaoma sei, tichakwanisa kuongorora kuti ndeipi nzira yakanakisisa yokutevera, iyo inotiparira zvishoma. kukuvadzwa uye izvi, nekufamba kwenguva, zvinotiunzira zvikomborero zvakakura.
Ndicho chikonzero nei zvakakosha kudzidza kuziva manzwiro edu, mafungiro uye zvinokurudzira. Pane mubvunzo unogona kutisvitsa kure: "nei?" Kana chimwe chinhu chichitinetsa kana kutiita kuti tisanzwe zvakanaka, tinofanira kuzvibvunza kuti nei.
Zvakakosha kuti usagadzikane mhinduro yekutanga inouya mupfungwa nokuti inogona kunge iri chirevo, kunyanya kana iri mamiriro ezvinhu anonyanya kutikanganisa. Isu tinofanirwa kuenderera mberi nekuferefeta zvikonzero zvedu, tichibvunza kuti sei kusvika tasvika iyo tsananguro iyo inoburitsa yakanyanya resonance yemanzwiro. Iyi nzira yekuongorora inobhadhara uye inotibatsira kuti tizvizive isu zviri nani uye tizvigamuchire sezvatiri, saka isu tichafanirwa kushandisa retionalization zvishoma nezvishoma.
Zvinyorwa:
Veit, W. et. Al. (2019) Chikonzero cheRationalization. Maitiro uye Shanduro Sciences; 43.
Laurin, K. (2018) Kutangisa Rationalization: Zvidzidzo Zvitatu Zvemumunda Tsvaga Kuwedzera Kurongeka Kana Zvinotarisirwa Zvinoitika Zvinova Zvazvino. Psychol Sci; (29): 4-483.
Knoll, M. et. Al. (2016) Rationalization (Defense Mechanism) En: Zeigler-Hill V., Shackelford T. (eds) Encyclopedia yeMunhu uye Musiyano weMunhu. Springer, Cham.
Laurin, K. et. Al. (2012) Reactance Versus Rationalization: Divergent Responses kuMitemo Inomanikidza Rusununguko. Psychol Sci; (23): 2-205.
Jarcho, J.M. nevamwe. Al. (2011) The neural basis of rationalization: cognitive dissonance kuderedza panguva yekuita sarudzo. Soc Cogn Inobata Neurosci; 6 (4): 460-467.
Kupinda Rationalization, iyo yekudzivirira mashandiro atinozvinyengera isu yakatanga kubudiswa muna Kona yePsychology.
