Rationalisatie is een afweermechanisme waaraan niemand ontsnapt. Als er iets misgaat en we ons in het nauw gedreven voelen, kunnen we ons overweldigd voelen en zijn we daarom niet in staat om adaptief met de realiteit om te gaan. Wanneer we bijzonder bedreigende situaties voor ons 'ik' ervaren, hebben we de neiging om onszelf te beschermen om een bepaald psychologisch evenwicht te behouden waardoor we vooruit kunnen gaan met zo min mogelijk schade aan ons ego. De rationalisatie is waarschijnlijk de verdedigingsmechanisme meest wijdverbreid.
Wat is rationalisatie in de psychologie?
Het concept van rationalisatie dateert van de psychoanalyticus Ernest Jones. In 1908 stelde hij de eerste definitie van rationalisatie voor: "De uitvinding van een reden om een houding of handeling uit te leggen waarvan het motief niet wordt herkend". Sigmund Freud nam het concept van rationalisatie snel over om de verklaringen van patiënten voor hun neurotische symptomen te begrijpen.
In feite is rationalisatie een vorm van ontkenning waarmee we het conflict en de frustratie die het genereert, kunnen vermijden. Hoe werkt het? We zoeken naar redenen - ogenschijnlijk logische - om fouten, zwakheden of tegenstrijdigheden te rechtvaardigen of te verbergen die we niet willen accepteren of waarvan we niet weten hoe ze ermee om moeten gaan.
In de praktijk is rationalisatie een afwijzingsmechanisme dat ons in staat stelt om te gaan met emotionele conflicten of interne of externe stressvolle situaties door geruststellende maar onjuiste verklaringen te bedenken voor de gedachten, daden of gevoelens van onze of andere mensen om de werkelijke motieven te verdoezelen.
Het mechanisme van rationalisatie, gevangen door wat we niet willen erkennen
In algemene zin nemen we onze toevlucht tot rationalisatie om te proberen ons gedrag of wat ons is overkomen op een ogenschijnlijk rationele of logische manier uit te leggen en te rechtvaardigen, zodat die feiten aanvaardbaar of zelfs positief worden.
Rationalisatie vindt plaats in twee fasen. In het begin nemen we een beslissing of voeren we een gedrag uit dat door een bepaalde reden wordt gemotiveerd. Op een tweede moment construeren we een andere reden, bedekt met een schijnbare logica en samenhang, om onze beslissing of ons gedrag te rechtvaardigen, zowel tegenover onszelf als tegenover anderen.
Het is vermeldenswaard dat rationalisering niet liegt - althans in de meest strikte zin van het woord - aangezien men vaak uiteindelijk gelooft in geconstrueerde redenen. Het mechanisme van rationalisatie volgt paden die afwijken van ons bewustzijn; dat wil zeggen, we bedriegen onszelf of anderen niet bewust.
Wanneer een psycholoog deze redenen probeert te ontmaskeren, is het in feite normaal dat de persoon ze ontkent omdat hij ervan overtuigd is dat zijn redenen geldig zijn. We mogen niet vergeten dat de rationalisatie is gebaseerd op een verklaring die, hoewel onjuist, aannemelijk is. Omdat de argumenten die we voorstellen volkomen rationeel zijn, slagen ze erin ons te overtuigen en daarom hoeven we ons onvermogen, onze fouten, beperkingen of onvolkomenheden niet te erkennen.
Rationalisatie werkt als een dissociatiemechanisme. Zonder het te beseffen, creëren we een afstand tussen het ‘goede’ en het ‘slechte’ door onszelf het ‘goede’ toe te schrijven en het ‘slechte’ af te wijzen, om de bron van onzekerheid, gevaar of emotionele spanning weg te nemen die we niet willen. herken. Op deze manier kunnen we ons "aanpassen" aan de omgeving, zelfs als we onze conflicten niet echt oplossen. We redden ons ego op korte termijn, maar we beschermen het niet voor altijd.
Neurowetenschappers van de Universiteit van Californië hebben ontdekt dat het rationalisatiemechanisme snel kan worden geactiveerd wanneer we moeilijke beslissingen moeten nemen of geconfronteerd worden met ambivalente conflicten, zonder langdurige reflectie, simpelweg als een bijproduct van besluitvorming om angst, psychisch leed en cognitieve dissonantie te verlichten. bepaald door het besluitvormingsproces zelf.
Daarom zijn we ons niet altijd bewust van rationalisering. Niettemin zal deze ontkenning meer of minder intens en blijvend zijn, afhankelijk van hoezeer we de meer of minder bedreigende realiteit voor ons "ik" waarnemen.
Voorbeelden van rationalisatie als afweermechanisme in het dagelijks leven
Rationalisatie is een afweermechanisme dat we in het dagelijks leven kunnen gebruiken zonder het te beseffen. Misschien komt het oudste voorbeeld van rationalisatie uit het verhaal van Aesopus "The Fox and the Grapes".
In deze fabel ziet de vos trossen en probeert ze te bereiken. Maar na verschillende mislukte pogingen, realiseert hij zich dat ze te hoog zijn. Dus veracht hij ze door te zeggen: "Ze zijn niet rijp!".
In het echte leven gedragen we ons als de vos van de geschiedenis zonder het te beseffen. Rationalisatie vervult in feite verschillende psychologische functies:
• Voorkom teleurstelling. We kunnen rationalisatie gebruiken om te voorkomen dat we teleurgesteld worden in onze capaciteiten en om het positieve beeld dat we van onszelf hebben te beschermen. Als een sollicitatiegesprek bijvoorbeeld fout is gegaan, kunnen we tegen onszelf liegen door tegen onszelf te zeggen dat we die baan niet echt wilden.
• Herken geen beperkingen. Door rationalisatie hoeven we niet enkele van onze beperkingen te erkennen, vooral die waar we ons ongemakkelijk bij voelen. Als we naar een feest gaan, kunnen we zeggen dat we niet dansen omdat we niet willen zweten, terwijl de waarheid is dat we ons schamen voor dansen.
• Ontsnappen aan schuldgevoelens. We hebben de neiging om het rationalisatiemechanisme in praktijk te brengen om onze fouten te verbergen en het schuldgevoel. We kunnen onszelf vertellen dat het probleem dat ons zorgen baart, nog steeds zal optreden of denken dat het project vanaf het begin ten dode opgeschreven is.
• Vermijd introspectie. Rationalisatie is ook een strategie om niet in onszelf te duiken, meestal uit angst voor wat we zouden kunnen aantreffen. We kunnen bijvoorbeeld ons slechte humeur of onbeschoft gedrag rechtvaardigen met de stress die we ontwikkelden in een verkeersopstopping, terwijl deze attitudes in werkelijkheid een latent conflict met die persoon.
• Erken de realiteit niet. Wanneer de realiteit onze mogelijkheden om haar onder ogen te zien te boven gaat, nemen we onze toevlucht tot rationalisatie als een verdedigingsmechanisme om ons te beschermen. Iemand in een gewelddadige relatie kan bijvoorbeeld denken dat het zijn schuld is dat hij niet erkent dat zijn partner een beledigend persoon is of dat hij niet van hem houdt.
Wanneer wordt rationalisatie een probleem?
Rationalisatie kan adaptief zijn omdat het ons beschermt tegen emoties en motivaties die we op dat moment niet aankunnen. We kunnen allemaal een of ander afweermechanisme in praktijk brengen zonder dat ons gedrag als pathologisch wordt beschouwd. Wat rationalisering echt problematisch maakt, is de starheid waarmee het zich manifesteert en de langdurige uitbreiding ervan in de tijd.
Kristin Laurin, een psycholoog aan de Universiteit van Waterloo, heeft in feite een reeks zeer interessante experimenten uitgevoerd waarin ze aantoont dat rationalisatie vaak wordt gebruikt als men denkt dat problemen geen oplossing hebben. In feite is het een soort overgave, omdat we aannemen dat het geen zin heeft om te blijven vechten.
In een van de experimenten lazen de deelnemers dat het verlagen van snelheidslimieten in steden mensen veiliger zou maken en dat wetgevers hadden besloten om ze te verlagen. Sommige van deze mensen kregen te horen dat de nieuwe verkeersregel in werking zou treden, terwijl anderen te horen kregen dat de wet mogelijk zou worden afgewezen.
Degenen die dachten dat de snelheidslimiet zou worden verlaagd, waren meer voorstander van de wijziging en zochten naar logische redenen om de nieuwe bepaling te aanvaarden dan degenen die dachten dat de mogelijkheid bestond dat de nieuwe limieten niet zouden worden goedgekeurd. Dit betekent dat rationalisatie ons kan helpen een realiteit onder ogen te zien die we niet kunnen veranderen.
De risico's van het gebruik van rationalisatie als een gewoon coping-mechanisme wegen echter meestal ruimschoots op tegen de voordelen die het ons zou kunnen opleveren:
• We verbergen onze emoties. Het onderdrukken van onze emoties kan op de lange termijn verwoestende effecten hebben. Emoties zijn er om een conflict aan te geven dat we moeten oplossen. Door ze te negeren wordt het probleem meestal niet opgelost, maar ze zullen waarschijnlijk een korstje krijgen, ons meer pijn doen en de onaangepaste situatie die ze voortbrengt, bestendigen.
• We weigeren onze schaduwen te herkennen. Wanneer we rationalisatie beoefenen als een verdedigingsmechanisme, kunnen we ons goed voelen omdat we ons imago beschermen, maar op de lange termijn zal het niet erkennen van onze zwakheden, fouten of onvolkomenheden ons ervan weerhouden om als mens te groeien. We kunnen alleen verbeteren als we een realistisch beeld van onszelf hebben en ons bewust zijn van de kwaliteiten die we nodig hebben om te versterken of te verfijnen.
• We wijken af van de realiteit. Hoewel de redenen die we zoeken aannemelijk kunnen zijn, kunnen de resultaten op de lange termijn erg slecht zijn als ze niet waar zijn omdat ze gebaseerd zijn op foutieve logica. Rationalisatie is meestal niet adaptief omdat het ons steeds verder van de werkelijkheid afleidt, op een manier die ons ervan weerhoudt om het te accepteren en eraan te werken om het te veranderen, wat alleen maar dient om een staat van ontevredenheid te verlengen.
De sleutels om te stoppen met het gebruik van rationalisatie als verdedigingsmechanisme
Als we tegen onszelf liegen, negeren we niet alleen onze gevoelens en motieven, maar verbergen we ook waardevolle informatie. Zonder deze informatie is het moeilijk om goede beslissingen te nemen. Het is alsof we geblinddoekt door het leven lopen. Aan de andere kant, als we in staat zijn om het volledige beeld op een duidelijke, redelijke en afstandelijke manier te waarderen, hoe moeilijk het ook is, zullen we in staat zijn om te evalueren wat de beste strategie is om te volgen, degene die ons minder schade berokkent. en dit levert ons op de lange termijn grotere voordelen op.
Daarom is het belangrijk om onze emoties, impulsen en drijfveren te leren herkennen. Er is een vraag die ons heel ver kan brengen: "waarom?" Als iets ons stoort of ons ongemakkelijk maakt, moeten we ons gewoon afvragen waarom.
Het is belangrijk om geen genoegen te nemen met het eerste antwoord dat in je opkomt, omdat het waarschijnlijk een rationalisatie zal zijn, vooral als het een situatie is die ons bijzonder verontrust. We moeten onze motieven blijven onderzoeken en onszelf afvragen waarom, totdat we die verklaring vinden die een intense emotionele resonantie opwekt. Dit proces van introspectie zal zijn vruchten afwerpen en ons helpen elkaar beter te leren kennen en onszelf te accepteren zoals we zijn, dus we zullen steeds minder onze toevlucht moeten nemen tot rationalisatie.
Bronnen:
Veit, W. et. Al. (2019) De grondgedachte van rationalisatie. Gedrags- en hersenwetenschappen; 43.
Laurin, K. (2018) Inauguratie van rationalisatie: drie veldstudies vinden meer rationalisatie wanneer de verwachte realiteit actueel wordt. Psychol Sci; 29 (4): 483-495.
Knoll, M. et. Al. (2016) Rationalisatie (verdedigingsmechanisme) En: Zeigler-Hill V., Shackelford T. (eds) Encyclopedie van persoonlijkheid en individuele verschillen. Springer, Kam.
Laurin, K. et. Al. (2012) Reactantie versus rationalisatie: uiteenlopende reacties op beleid dat vrijheid beperkt. Psychol Sci; 23 (2): 205-209.
Jarcho, JM et. Al. (2011) De neurale basis van rationalisatie: vermindering van cognitieve dissonantie tijdens besluitvorming. Soc Cogn Affect Neurosci; 6 (4): 460–467.
De ingang Rationalisatie, het verdedigingsmechanisme waarmee we onszelf voor de gek houden werd voor het eerst gepubliceerd in Hoek van de psychologie.
