સ્થિતિસ્થાપકતા શું છે? જીવન માટે પ્રેરણાનાં ઉદાહરણો

સ્થિતિસ્થાપકતા એ એક આવશ્યક કૌશલ્ય છે કારણ કે તે આપણને પ્રતિકૂળતાના પ્રભાવથી રક્ષણ આપે છે અને પતન પછી પાછા ઉભા થવામાં મદદ કરે છે. સ્થિતિસ્થાપક હોવાનો અર્થ એ નથી કે અભેદ્ય બનવું, પરંતુ તેના બદલે વધુ સારી હિટ લેવામાં સક્ષમ બનવું અને તેનો વિકાસ કરવા માટે પણ ઉપયોગ કરવો. વિક્ટર ફ્રેન્કલ, હકીકતમાં, એક મનોચિકિત્સક જે નાઝી સંહાર શિબિરોમાંથી બચી ગયો હતો, તેને ખાતરી હતી કે "જે માણસ ઉઠે છે તે ક્યારેય ન પડ્યો તેના કરતા પણ મજબૂત છે."

"સ્થિતિસ્થાપકતા" નો અર્થ શું છે?

1992 માં, અમેરિકન મનોવૈજ્ઞાનિક એમી વર્નર હવાઇયન દ્વીપસમૂહના ટાપુઓમાંના એક કાઉઇ પર હતા, જ્યારે તેણીને એક વિશિષ્ટ ક્ષમતા દ્વારા ત્રાટકી હતી જે ફક્ત કેટલાક લોકો પાસે હોય તેવું લાગતું હતું. તેમણે ગરીબીમાં જન્મેલા 600 થી વધુ બાળકોનું વિશ્લેષણ કર્યું, જેમાંથી ત્રીજા ભાગનું બાળપણ ખાસ કરીને મુશ્કેલ હતું કારણ કે તેઓ રહેતા હતા નિષ્ક્રિય પરિવારો હિંસા, મદ્યપાન અને માનસિક બીમારી દ્વારા ચિહ્નિત થયેલ છે.

આશ્ચર્યજનક રીતે, 30 વર્ષ પછી, આમાંના ઘણા બાળકોએ મનોવૈજ્ઞાનિક અને/અથવા સામાજિક સમસ્યાઓ રજૂ કરી, પરંતુ કેટલાકે તેમની સામેના મતભેદોને નકારી કાઢ્યા અને સ્થિર સંબંધો ધરાવતા લોકો બન્યા. માનસિક સંતુલન અને નોકરીઓમાં તેઓ આરામદાયક અનુભવે છે.

વર્નરે આ બાળકોને "અભેદ્ય" કહ્યા કારણ કે તેણી માનતી હતી કે પ્રતિકૂળતા તેમને અસર કરતી નથી, પરંતુ પછી સમજાયું કે મુદ્દો એ નથી કે સમસ્યાઓ તેમને સ્પર્શી રહી નથી, પરંતુ તેઓ તેને દૂર કરવા માટે એક પગથિયા તરીકે ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. પછી સ્થિતિસ્થાપકતાના ખ્યાલનો જન્મ થયો.

મનોવિજ્ઞાનમાં સ્થિતિસ્થાપકતા શબ્દ ભૌતિકશાસ્ત્રમાંથી ઉધાર લેવામાં આવ્યો છે. ભૌતિકશાસ્ત્રમાં, સ્થિતિસ્થાપકતા એ વિકૃત દબાણને આધિન થયા પછી કેટલીક સામગ્રીની તેમના મૂળ આકારને પાછી મેળવવાની ક્ષમતા છે. મનોવિજ્ઞાનમાં, સ્થિતિસ્થાપકતા એ તણાવપૂર્ણ અને/અથવા આઘાતજનક ઘટનાઓનો સામનો કરવાની, તેમને દૂર કરવાની અને ભવિષ્ય તરફ આગળ વધવાનું ચાલુ રાખવા માટે વ્યક્તિના જીવનને સકારાત્મક રીતે પુનર્ગઠન કરવાની ક્ષમતા છે.

તેથી, સ્થિતિસ્થાપકતાનો અર્થ સંતુલનની પાછલી સ્થિતિમાં પાછા ફરવા કરતાં ઘણું વધારે સૂચિત કરે છે. તે ફક્ત સામાન્યમાં પાછા ફરવાનો અર્થ નથી, પરંતુ તે પરિવર્તનશીલ પરિવર્તન સૂચવે છે જે શીખવા અને વૃદ્ધિ તરફ દોરી જાય છે. સ્થિતિસ્થાપક વ્યક્તિ પ્રતિકૂળતામાં તેની શક્તિ શોધે છે.

બીજી બાજુ, સ્થિતિસ્થાપકતામાં વાવાઝોડાની વચ્ચે ચોક્કસ ભાવનાત્મક સંતુલન જાળવવાની ક્ષમતાનો પણ સમાવેશ થાય છે. સ્થિતિસ્થાપક વ્યક્તિ વેદનાથી પ્રતિરોધક નથી, પરંતુ ભાવનાત્મક રીતે તોડ્યા વિના, રોજિંદા જીવનમાં કાર્યનું મૂળભૂત સ્તર જાળવી રાખીને તેનો સામનો કરી શકે છે.

તેથી, “સ્થિતિસ્થાપકતા એ જીવનને સારી રીતે નેવિગેટ કરવાની કુદરતી માનવ ક્ષમતા છે. તે એવી વસ્તુ છે જે દરેક વ્યક્તિ પાસે છે: શાણપણ અને સામાન્ય સમજ. તેનો અર્થ એ છે કે તમે કેવી રીતે વિચારો છો, તમે આધ્યાત્મિક રીતે કોણ છો, તમે ક્યાંથી આવો છો અને તમે ક્યાં જઈ રહ્યા છો તે જાણવું. ચાવી એ છે કે દરેક મનુષ્યમાં જન્મથી જ રહેલી સહજ સ્થિતિસ્થાપકતાનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો તે શીખવું. તે આપણી આંતરિક ભાવનાને સમજવા અને દિશાની ભાવના શોધવા વિશે છે ", જેમ કે મનોવિજ્ઞાની આઇરિસ હેવી રનરે લખ્યું હતું.

સ્થિતિસ્થાપકતા શું છે?

સ્થિતિસ્થાપકતા એ દુઃખ અને પીડા સામે ઢાલ નથી. સ્થિતિસ્થાપક બનવું એ પ્રતિરક્ષા અથવા અભેદ્યતાનો પર્યાય નથી. સમસ્યાઓ, નુકસાન અથવા બીમારીઓ દરેકને ઊંડી અગવડતા લાવે છે.

જો કે, સ્થિતિસ્થાપકતા આપણને મુશ્કેલ સમયમાં ટકી રહેવાની ખાતરી આપે છે કારણ કે તે આપણા આત્મસન્માનને મજબૂત બનાવે છે અને તૂટેલા ટુકડાઓને એકસાથે મૂકવામાં મદદ કરે છે જેથી આપણે આગળ વધી શકીએ. સ્થિતિસ્થાપકતા આપણને આપણી સાથે જે થાય છે તેનો વધુ રચનાત્મક અર્થ આપવા દે છે, જેથી કરીને આપણે તે પીડા અથવા વેદનાને વિકાસ માટે બિલ્ડીંગ બ્લોક તરીકે વાપરી શકીએ.

સ્થિતિસ્થાપકતા આપણને તાણની વિનાશક અસરોથી રક્ષણ આપે છે કારણ કે તે આપણને પ્રતિકૂળતાનો વધુ સમતા સાથે સામનો કરવા દે છે, તેમજ વિકૃતિઓના દેખાવને અટકાવે છે જેમ કે સામાન્યીકૃત ચિંતા અથવા ડિપ્રેશન. વાસ્તવમાં, પ્રતિકૂળ ઘટના અથવા આઘાતના ચહેરામાં આપણે અનુસરી શકીએ તેવા વિવિધ માર્ગો દ્વારા સ્થિતિસ્થાપકતાના ખ્યાલને વધુ સારી રીતે સમજી શકીએ છીએ.

બોનાનો, GA ના ગ્રાફિક ડિઝાઇનર

અલબત્ત, સ્થિતિસ્થાપકતા માત્ર ભાવનાત્મક રીતે જ નહીં પરંતુ શારીરિક રીતે પણ મહત્વપૂર્ણ છે. ખાતે હાથ ધરાયેલ એક અભ્યાસ સ્ટેનફોર્ડ યુનિવર્સિટી કેન્સરનું નિદાન કરાયેલા લોકો સાથે જાણવા મળ્યું કે, સમાન પ્રારંભિક ક્લિનિકલ પરિસ્થિતિઓનો સામનો કરતા, લડાયક અને સ્થિતિસ્થાપક વલણ સાથે રોગનો સામનો કરનારા લોકો નિરાશા, લાચારી અને નિયતિવાદ સાથે તેને લેનારાઓ કરતાં વધુ સારી અનુકૂલન ધરાવતા હતા.

અન્ય સંશોધનોએ દર્શાવ્યું છે કે સ્થિતિસ્થાપકતા લોકોને કરોડરજ્જુની ઇજા પછી પુનઃપ્રાપ્ત કરવામાં મદદ કરે છે. જે લોકો સ્થિતિસ્થાપક તરીકે ઓળખાવે છે તેઓએ પણ ખુશીની લાગણી અને વધુ આધ્યાત્મિક જોડાણનો અનુભવ કર્યાની જાણ કરી છે, જે તેમને રોગના પરિણામોનો સામનો કરવામાં અને સ્વસ્થ થવામાં મદદ કરે છે.

તેથી, સ્થિતિસ્થાપકતા સમસ્યાનો શ્રેષ્ઠ ઉકેલ શોધવા માટે અમુક અંશે નિયંત્રણ અને સમાન અંતર જાળવીને પ્રતિકૂળતાનો સામનો કરવામાં મદદ કરે છે, પરંતુ તે આપણા સ્વાસ્થ્યનું રક્ષણ કરે છે અથવા રોગનો વધુ સારી રીતે સામનો કરવામાં મદદ કરે છે.

સ્થિતિસ્થાપકતાના ત્રણ પ્રેરણાદાયી ઉદાહરણો

ઇતિહાસમાં સ્થિતિસ્થાપકતાના ઉદાહરણો અસંખ્ય છે. તે પ્રતિકૂળતાઓ દ્વારા ચિહ્નિત થયેલ જીવનની વાર્તાઓ છે અને જેમણે એવી પ્રતિકૂળ પરિસ્થિતિઓમાં વિકાસ કરવા માટે તમામ સમસ્યાઓને દૂર કરવાની શક્તિ મેળવી છે કે તેઓ અન્ય તમામ જીતી ગયા હોત.

1. હેલેન કેલર, તે છોકરી જેની સામે બધું જ હતું

કદાચ સ્થિતિસ્થાપકતાના સૌથી પ્રસિદ્ધ ઉદાહરણોમાંનું એક હેલેન કેલરનું છે, જે 19 મહિનાની ઉંમરે એક રોગથી પીડાય છે જેણે તેણીને આખી જીંદગી ચિહ્નિત કરી હશે અને તેણીને દૃષ્ટિ અને સાંભળવાની ક્ષમતાથી વંચિત રાખશે, જેથી તેણી બોલવાનું પણ શીખી શકશે નહીં.

1880 માં અપંગતાનું તે સ્તર વ્યવહારીક રીતે એક વાક્ય હતું. જો કે, હેલનને સમજાયું કે તેણી તેની અન્ય ઇન્દ્રિયોથી વિશ્વને શોધી શકે છે અને 7 વર્ષની ઉંમર સુધીમાં તેણીએ તેના પરિવાર સાથે વાતચીત કરવા માટે 60 થી વધુ સંકેતોની શોધ કરી હતી.

પરંતુ તે બુદ્ધિ તેની વિરુદ્ધ થઈ ગઈ કારણ કે તે તેની મર્યાદાઓ પણ દર્શાવે છે. નિરાશા ટૂંક સમયમાં દેખાઈ અને હેલને આક્રમક રીતે વ્યક્ત કરી. તેના માતા-પિતાને સમજાયું કે તેને મદદની જરૂર છે અને તેણે એક ખાનગી શિક્ષક, એન સુલિવાનને નોકરીએ રાખ્યા.

તેણીની મદદથી, હેલન માત્ર બ્રેઇલ વાંચવાનું અને લખવાનું શીખી ન હતી, પરંતુ હલનચલન અને સ્પંદનોને સમજવા માટે લોકોના હોઠને તેની આંગળીઓથી સ્પર્શ કરીને વાંચવામાં પણ સક્ષમ હતી.

1904 માં, હેલને સન્માન સાથે સ્નાતક થયા અને "ધ સ્ટોરી ઓફ માય લાઇફ" પુસ્તક લખ્યું, જે કૃતિઓની લાંબી શ્રેણીમાંનું પ્રથમ છે. તેમણે પોતાનું જીવન અન્ય વિકલાંગ લોકોને મદદ કરવા માટે સમર્પિત કર્યું છે અને સ્થિતિસ્થાપકતા પર પ્રેરણા આપતા પુસ્તકો અને ફિલ્મોમાં વિવિધ દેશોમાં પ્રવચનો આપ્યા છે.

2. બીથોવન, પ્રતિભાશાળી જેની ભેટ છીનવી લેવામાં આવી હતી

સ્થિતિસ્થાપકતાનું બીજું મહાન ઉદાહરણ લુડોવિકસ વાન બીથોવનનું જીવન હતું. બાળપણમાં તેને ખૂબ જ કડક ઉછેર મળ્યો. તેમના પિતા, જેઓ દારૂના નશામાં હતા, તેમને અડધી રાત્રે તેમના મિત્રોની સામે રમવા માટે જગાડતા અને દિવસ દરમિયાન રમવાથી રોકતા જેથી તેઓ સંગીતનો અભ્યાસ કરી શકે. પરિણામે, તે બાળપણનો આનંદ માણી શક્યો નહીં.

કૌટુંબિક દબાણ એટલું અસહ્ય હતું કે 17 વર્ષની ઉંમરે બીથોવન ઑસ્ટ્રિયાની રાજધાની ચાલ્યો ગયો. ક્ષય રોગથી મૃત્યુ પામેલ તેની માતાને અભિવાદન કરવા તેણે ટૂંક સમયમાં જ પાછા ફરવું પડ્યું. મહિનાઓ પછી, તેના પિતા ઊંડી ડિપ્રેશનથી પીડાતા હતા, તેમની મદ્યપાન વધુ ખરાબ થઈ હતી અને તે જેલમાં પૂરાયો હતો.

યુવાન બીથોવનને તેના નાના ભાઈઓની સંભાળ લેવાની હતી, તેથી તેણે પરિવારને આર્થિક રીતે ટેકો આપવા માટે સ્થાનિક ઓર્કેસ્ટ્રામાં પિયાનો શીખવવામાં અને વાયોલિન વગાડવામાં પાંચ વર્ષ ગાળ્યા. પરંતુ જેમ તેણે સંગીતકાર તરીકે ચમકવાનું શરૂ કર્યું, તેની પ્રથમ સિમ્ફની બનાવ્યાના થોડા સમય પછી, તેણે કોઈપણ સંગીતકાર માટે ભયંકર રોગના પ્રથમ લક્ષણો જોવાનું શરૂ કર્યું: બહેરાશ.

તે સમસ્યા, તેને તેના જુસ્સાથી અલગ કરવાને બદલે, તેને નવી શક્તિ આપી અને તેણે તાવથી કંપોઝ કરવાનું શરૂ કર્યું. એવું કહેવાય છે કે તે કાગળ પર સીધું કરી શક્યો કારણ કે તેણે તેના માથામાં નોંધો સાંભળી હતી. વાસ્તવમાં સંગીતકાર પાસે તે રૂમમાં પિયાનો ન હતો જ્યાં તેણે કંપોઝ કર્યું હતું કારણ કે તેણે પીસ ન વગાડવાનું પસંદ કર્યું કારણ કે તે ખરાબ રીતે વગાડશે.

તેમના જીવનના અંત સુધીમાં, તેમણે તેમની સુનાવણી લગભગ સંપૂર્ણપણે ગુમાવી દીધી હતી. પરંતુ જેમ જેમ તેની બહેરાશ આગળ વધતી ગઈ, તેટલું જ તેનું સંગીત વિકસિત થયું, કદાચ કારણ કે તે નીચી અને મધ્યમ નોંધોને વધુ પસંદ કરતો હતો કારણ કે તે ઉચ્ચની સારી રીતે સાંભળતો ન હતો.

3. ફ્રિડા કાહલો, પીડામાંથી જન્મેલી પેઇન્ટિંગ

સ્થિતિસ્થાપકતાનું બીજું ઉદાહરણ ફ્રિડા કાહલોનું જીવન છે. તેણીનો જન્મ કલાકારોના પરિવારમાં થયો હોવા છતાં, શરૂઆતના વર્ષો દરમિયાન તેણીએ કલા અથવા પેઇન્ટિંગમાં ખાસ રસ દર્શાવ્યો ન હતો. છ વર્ષની ઉંમરે તેને પોલિયો થયો જેના કારણે તેનો જમણો પગ ટૂંકો થઈ ગયો, જે બાળકોમાં ઉપહાસનું કારણ બન્યું.

જો કે, આનાથી તેણીને એક બેચેન છોકરી અને કિશોરી બનવાથી રોકી ન હતી, રમતગમતમાં રસ હતો જેણે તેણીને શારીરિક સમસ્યાને વળતર આપવા માટે આગળ વધતી રાખી હતી. 18 વર્ષની ઉંમરે, એક દુ:ખદ અકસ્માતને કારણે બધું બદલાઈ જશે.

તે જે બસમાં મુસાફરી કરી રહ્યો હતો તે એક ટ્રામ સાથે અથડાઈ હતી. પરિણામો ગંભીર હતા: બહુવિધ અસ્થિભંગ અને કરોડરજ્જુની ઇજાઓ. આ બધું તેને જીવનભર ભારે દુઃખનું કારણ બન્યું. ફ્રિડાએ વર્ષો દરમિયાન 32 ઓપરેશન કર્યા, જેમાંના કેટલાક વિનાશક પરિણામો, લાંબા સ્વસ્થતા અને ગંભીર સિક્વેલા સાથે, અને મુદ્રાને સુધારવા માટે લગભગ 25 વિવિધ કૌંસનો ઉપયોગ કર્યો.

તે આ સમયગાળામાં જ, તેણીને આધિન કરવામાં આવતી અસ્થિરતાને કારણે, તેણીએ પેઇન્ટ કરવાનું શરૂ કર્યું. તેમના પ્રખ્યાત ચિત્રો વેદના, પીડા અને મૃત્યુનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, પરંતુ જીવન પ્રત્યેના પ્રેમ અને જુસ્સાનું પણ પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. વાસ્તવમાં, જો કે તેણીનું કાર્ય સામાન્ય રીતે અતિવાસ્તવવાદી પેઇન્ટિંગમાં સમાવવામાં આવે છે, ફ્રિડાએ દાવો કર્યો હતો કે તેણીએ તેના સપનાને રંગ્યા નથી, પરંતુ તેણીની વાસ્તવિકતા.

તેની ત્રણ ગર્ભાવસ્થા હતી જે કસુવાવડમાં સમાપ્ત થઈ હતી અને ડિએગો રિવેરા સાથેના તેના પ્રેમ / નફરતના સંબંધો પણ તેને ભાવનાત્મક રીતે વધુ શાંતિપૂર્ણ જીવન પ્રાપ્ત કરવા માટે મદદરૂપ ન હતા.

તાજેતરના વર્ષોમાં દુખાવો વધુ બગડ્યો હતો અને ગેંગરીનથી ખતરો હોવાથી તેમના જમણા પગનો એક ભાગ, ઘૂંટણની નીચે, કાપી નાખવો પડ્યો હતો. જો કે, ફ્રિડાને જીવન ટકાવી રાખવાનો અને અભિવ્યક્તિનો માર્ગ પેઇન્ટિંગમાં જોવા મળ્યો. હકીકતમાં, તેમનું નવીનતમ કાર્ય, જેને તેમણે "વિવા લા વિટા!" અને તેના મૃત્યુના આઠ દિવસ પહેલા હસ્તાક્ષર કર્યા, તે તેના પોતાના અસ્તિત્વની રૂપક છે.

ફોન્ટી:

કોર્નહેબર, આર. એટ. અલ. (2018) પુખ્ત કરોડરજ્જુની ઇજાથી બચી ગયેલા લોકોની સ્થિતિસ્થાપકતા અને પુનર્વસન: એક ગુણાત્મક પદ્ધતિસરની સમીક્ષા. જે એડવ નર્સ; 74 (1): 23-33.

શટ્ટે, એ.ર. અલ. (2017) મુશ્કેલ કાર્ય વાતાવરણમાં તણાવ અને વ્યવસાયના પરિણામો પર સ્થિતિસ્થાપકતાની સકારાત્મક અસર. J Occup Environ Med; 59 (2): 135–140.

દુગ્ગન, સી. વગેરે. અલ. (2016) કરોડરજ્જુની ઇજા પછી સ્થિતિસ્થાપકતા અને સુખ: એક ગુણાત્મક અભ્યાસ. ટોપ સ્પાઇનલ કોર્ડ ઇન્જે રિહેબિલ; 22 (2): 99–110.

ફ્લેમિંગ, જે. એન્ડ લેડોગર, આરજે (2008) સ્થિતિસ્થાપકતા, એક વિકસિત ખ્યાલ: એબોરિજિનલ રિસર્ચ સંબંધિત સાહિત્યની સમીક્ષા. પિમાટીસિવિન; 6 (2): 7–23.

બોનાન્નો, GA (2004) નુકશાન, આઘાત, અને માનવ સ્થિતિસ્થાપકતા: શું અમે અત્યંત પ્રતિકૂળ ઘટનાઓ પછી માનવ ક્ષમતાને ઓછો અંદાજ આપ્યો છે? અમેરિકન સાયકોલોજિસ્ટ; 59(1): 20-28

રનર, આઈએચ એન્ડ માર્શલ, કે. (2003) 'મિરેકલ સર્વાઈવર્સ' ભારતીય વિદ્યાર્થીઓમાં સ્થિતિસ્થાપકતાને પ્રોત્સાહન આપે છે. ટ્રાઇબલ કોલેજ જર્નલ; 14 (4); 14-18.

ક્લાસેન, સી. વગેરે. અલ. (1996) એડવાન્સ્ડ બ્રેસ્ટ કેન્સર માટે મનોવૈજ્ઞાનિક ગોઠવણ સાથે સંકળાયેલ કોપિંગ સ્ટાઇલ. આરોગ્ય મનોવિજ્ઞાન; 15 (6): 434-437.

વર્નર, ઇ. (1993) જોખમ સ્થિતિસ્થાપકતા અને પુનઃપ્રાપ્તિ: કાઉઇ રેખાંશ અભ્યાસમાંથી પરિપ્રેક્ષ્ય. વિકાસ અને મનોવિશ્લેષણ; 5:503-515.

પ્રવેશદ્વાર સ્થિતિસ્થાપકતા શું છે? જીવન માટે પ્રેરણાનાં ઉદાહરણો સે પબ્લિકó પ્રાઇમરો ઇ મનોવિજ્ .ાનનો ખૂણો.