Kuyaruka kunowanzova chikamu chakaoma. Inguva yekuchinja pakati pehudiki nekukura kunoratidzwa nekuchinja kwemuviri, manzwiro uye magariro zvinounza matambudziko makuru. Vachiri kuyaruka vanotanga kuvandudza hunhu hwavo, vanoshuvira kuzvitonga uye vanoedza kutsvaga nzvimbo yavo munyika, asi vachiri kushaya kukura uye vanowana zvakaoma kubata nemazvo manzwiro avo. Saka hazvishamisi kuti hafu yehutano hwehupenyu hwose hwepfungwa hunokura pazera remakore gumi nemana, zvichireva kuti kuyaruka inguva yakaoma zvikuru yekudzivirira uye kurapwa kwehutano hwepfungwa.
Utano hwepfungwa hwevechiri kuyaruka hahuna kumbobvira hwakanganiswa
Mukudonha kwa2021, iyoAmerican Academy of Pediatrics and theAmerican Academy of Child uye Vachiri kuyaruka Psychiatry vakabatana nemanzwi avo kuzivisa dambudziko rehutano hwepfungwa renyika kuvana nevechiri kuyaruka. MuSpain, emergency haisati yaziviswa zviri pamutemo, asi ichiri kunzwika.
Chirevo chazvino chemaitiro ekuzviuraya uye hutano hwepfungwa muhuduku uye kuyaruka kubva kuANAR Foundation iri kunetsa. Huwandu hwenyaya dzekuzviuraya hwakakura ne1.921,3% mumakore gumi apfuura, kunyanya mushure medenda, apo kuedza kuzviuraya kwakawedzera ne128%.
Sangano reSpanish Association of Pediatrics rakayambirawo kuti hutano hwepfungwa hwevana nevechiri kuyaruka hwakadzikira zvakanyanya mumakore achangopfuura. Denda risati raitika, zvaifungidzirwa kuti vanosvika makumi maviri muzana muzana yevachiri kuyaruka vakatambura nekunetsekana kwepfungwa uko mhedzisiro yacho inogona kuve yehupenyu hwese.
Zvisinei, mumakore maviri apfuura, zvinetso zvekudya zvakawedzera ne40%, kuora mwoyo ne19% uye hutsinye ne10%. Uyezve, nyaya dzacho dzakanyanya kuoma, varwere vacho vadiki uye vanoda zvipatara zvakawanda. Nechikonzero ichi, zvakakosha kuti vabereki vazive kukosha kwehutano hwepfungwa muvachiri kuyaruka.
Kana mwana wako ane fivha, iwe unogona kuita nekukurumidza kutsvaga rubatsiro rwekurapa, saka kana ukaona mwana wako akasuruvara, akatsamwa, kana asingafariri zvinhu zvaaimboita, usafunga kuti chingori chikamu kana chimwe chinhu chisingakoshi. unogona kufuratira pasina mibairo mikuru. Kana zvasvika kuutano hwepfungwa hwevana vedu, zvakakosha kuti tisamborega takarinda.
Matambudziko ehutano hwepfungwa asina kurapwa anokanganisa kudzidza, kugarisana, kuzviremekedza, uye zvimwe zvakakosha zvebudiriro, saka pwere dzinogona kutakura zvinokonzeresa muhupenyu hwavo hwese. Muzviitiko zvakanyanyisa, kuvhiringidzika kwepfungwa kunogona kutotungamirira kukuzviuraya.
Nzira yekutarisira hutano hwepfungwa hwevechiri kuyaruka kumba?
Vabereki vanotya kutanga kwekuyaruka nekuti vanofungidzira kushanduka kwemaitiro ayo, maitiro ekutora njodzi, uye nharo dzisingaperi, asi iwowo mukana zvakare wekusimbisa zvisungo zvakasimba. Muchokwadi, panguva ino vabereki vanogona kuve mienzaniso yekukudziridza manzwiro uye kubatsira vana vavo vachiri kuyaruka kushandisa nzira dzinoshanda uye dzinochinja dzekugadzirisa dzinovabvumira kuve vanhu vanozvivimba. Kuzviita sei?
• Gadzira maitiro ane hutano ehupenyu hwemhuri
Chimiro uye chengetedzo mbiru dzinokosha dzekugadzikana kwepfungwa, asi dzinoita basa rinotonyanya kukosha muhupenyu hwevechiri kuyaruka vanoramba vachida miganhu yakajeka uye nhungamiro yekukura nekudzidza kuzvitarisira ivo sevakuru. Nechikonzero ichi, hutano hwepfungwa hunotanga nehupenyu hwemhuri hwakarongeka hunoenderana nemaitiro ane hutano.
Edza kuita kuti munhu wese kumba adye chikafu chine hutano uye chinovaka muviri, kuisa pamberi pemaitiro akanaka ekurara, uye gadzira yekurara uye tekinoroji-disconnect routine iyo inobatsira munhu wese kuzorora uye kuzadza simba. Aya maitiro achabatsira kuunza kurongeka uye kuenzana kuhupenyu hwemwana wako uye anozotsigira hupenyu hwavo hwepfungwa.
• Pedzai nguva yakanaka pamwe chete
Kuyaruka inguva yekutsvaga nekusimbisazve, saka zvakajairika kuti mwana wako ade kupedza nguva yakawanda aine boka reshamwari dzake kana ari ega. Semubereki, unofanirwa kuremekedza nzvimbo yake uye kumupa rusununguko rwekuziva nekuongorora nyika, asi iwe unofanirwa kuve nechokwadi chekuti nguva yaunopedza mese yakanaka.
Kuwana chishuwo chakafanana nekuchigovana unozova mukana wekuve pamwe pasina kumanikidzwa, kungonakidzwa nekushamwaridzana uye kuzivana zviri nani. Aya marudzi ezviitiko zvakare anogadzira nzvimbo dzakachengeteka nemikana mitsva yekuti mwana wako avhure uye agovane matambudziko avo uye zvinovanetsa newe.
• Mukurudzire kuti ataure manzwiro ake
Vabereki pavanobatsira pwere kubvuma uye kutaura manzwiro avo, vanosimbisa utano hwavo hwepfungwa. Naizvozvo, unofanira kuwana nzira dzokukurukura nemwana wako. Unogona kumukumbira kuti akubatsire kugadzirira kudya kwemanheru kana kuti akubatsire mubindu kuitira kuti mugogona kutaura mese. Tora mukana wekumubvunza kuti zuva rake rakafamba sei uye zvaakaita.
Kana ukamuona akasuruvara, akaora mwoyo, kana kuti ari kuzvidya mwoyo, mubvunze zvakaitika kwaari uye mubatsire kukurira manzwiro iwayo. Zvakakosha kuti mwana wako anzwisise kuti hapana chikonzero chekutiza manzwiro asina kunaka uye kuti mhinduro haisi yekutomboafuratira, asi kudzidza kuzvidzora. Mabasa akaita sekupenda, kurovedza muviri, kuchengeta bhuku, kana kutaura pamusoro pezviri kuitika kwaari inzira dzinoshanda zvikuru dzokusunungura kusawirirana uye kuwana maonero matsva pamusoro pezvinetso.
• Shandura imba yako kuti ive nzvimbo isina kutongwa
Imwe yekiyi yekusimudzira kutaurirana kwakavhurika kusave nekutonga. Mwana wako anofanira kuziva kuti unomuda zvisingaite uye unogara uchimutsigira. Anofanira kunzwa kuti vabereki vake tsigiro yakasimba yaanogona kuvimba nayo kana zvinhu zvisina kumira zvakanaka.
Kuti uite izvi, zvakakosha kudzidzira kusimbiswa kwepfungwa; ndiko kuti, kudzivisa kombamiro yokuderedza kunzwa kwake, kutya, kana kuti kuvhiringidzika. Mwana wako anofanira kunzwa kuti anogona kutaura newe nezvenyaya ipi neipi inomukanganisa kana kukumbira mazano ako, achiziva kuti hauzomutongi. Izvi hazvirevi kuti unofanira kubvumirana nezvose, asi kuti uchatora chimiro chekunzwira tsitsi uye kunzwisisa kuti utaure nyaya yacho nenzira yakakura, pasina kupopota kana kushora pakati.
• Mudzidzise kushandisa michina nekuchenjera
Zvinenge zvisingabviri kutarisira kuti mwana wako ararame pasina teknolojia, asi inotyisa zvikuru kuhutano hwepfungwa hwevechiri kuyaruka, saka vanofanira kudzidza mashandisiro akakodzera pavanenge vachizvidzivirira kubva kune ngozi dzinokonzera. Gadzira nguva dzakadzimwa kumba uye ronga zviitiko zvisina tekinoroji kuitira kuti mwana wako anzwisise kuti kune nyika inoshamisa kupfuura zviratidziro.
Izvo zvakakosha kuti umutsanangurire kuti zvese zvaanoita paInternet zvichave nemhedzisiro, izvo zvinogara zvichienda kuhupenyu chaihwo, uye kuti anofanirwa kungwarira zvaanotumira nekuti zvichanetsa kuidzima kubva kune network. Mudzidzisewo kushandisa mafirita ekuvanzika, kutaura nyaya dzakaita secyberbullying, kutumira mameseji ekutumira mameseji uye kushambidzika uye kumubatsira kusiyanisa kuzviremekedza kwake uye kukosha kwake semunhu kubva pahuwandu hwe "anoda" kana maonero aanogona kuwana pasocial network .
• Kurudzira kuzviremekedza kwakasimba
Zvichida chipo chikurusa chaungapa mwana wako ndechokumubatsira kuti azviremekedze, kunyanya panguva yehupenyu apo manzwiro pamusoro pavo anoenderana zvikuru nekugamuchirwa kweboka uye mukurumbira pamasocial network.
Usangotsiura mwana wako kana akanganisa, murumbidzewo nehunhu hwake hwakanaka. Kuti rumbidzo iyoyo ive fetereza yekuzvikoshesa, tarisa zvakanyanya pakuedza pane mhedzisiro. Ipapo mwana wako achanzwisisa kuti vane kukosha kwemukati. Kumubatanidza muzvisarudzo zvakakosha zvemhuri kuchaitawo kuti anzwe kunzwiwa nekukosheswa, zvichimupa chivimbo chekushandisa izwi rake uye kudzivirira kodzero dzake mune zvimwe zviitiko kunze kwemusha.
• Kugadzirisa kusawirirana pamwe chete
Muukama nowechiduku, vabereki vanofanira kuzvigadzirira vamene kutarisana nemisiyano, rwisano uye masimba masimba zvichamuka. Rangarira kuti iwe wakapfuurawo nezera iroro, saka iwe zviri nani uve wakatendeseka uye pachena nemwana wako. Muteerere zvakadzikama uye nzwisisa zvaanoda zvitsva, kunyange kana izvozvo zvisingarevi kuti unofanira kubvuma.
Chero nzira, dzivirira masimba masimba nekuenzanisira kutaurirana zvine ruremekedzo pasina kuedza kudzora maitiro ake kana maonero. Wechiduku kashoma kuti abvume kukanganisa paanenge atsamwa, saka zvakanaka kuti utaure kana zvinhu zvadzikama. Edza kutsvaga mhinduro dzekukunda uye, kana zvichidikanwa, svika pakukanganisa uko mwana wako anogashira mamwe mamiriro uye mitoro mukutsinhana rusununguko rwakawanda.
• Iva muenzaniso wekutarisira manzwiro
Kuchengeta utano hwepfungwa dzevechiri kuyaruka kunoreva kuvadzidzisa kutonga manzwiro asina kunaka. Izvi zvinoreva kuti vabereki vanofanirawo kutanga rwendo rwekudzidza rwepfungwa runovatungamirira kuti vadzivise kurwa pavanenge vanyanya kushatirwa kana kuti vawedzere kunzwira tsitsi uye kunzwisisa mumamiriro ezvinhu apo ivo vanowanzotya kana kugumbuka.
Kuudza mwana wako manzwiro ako kuchamuitirawo zvakanaka. Kana une stress vazivise. Hazvisi zvekumukurira nematambudziko ako, asi kuti anzwisise kuti tese tine zvinonetsa. Kana mwana wako achiona kuti unogadzirisa sei manzwiro aya akaoma, achanzwisisa kuti hazvidikanwi kutiza manzwiro aya, asi kuti adzidze kuagadzirisa, nokudaro kuderedza dambudziko rekuzvikuvadza kana kutambura nekuzvidya mwoyo kana kuora mwoyo.
• Vhara musana wako
Kunyange ukaita zvose zvaunogona kutarisira utano hwepfungwa hwomwana wako uye kumudzivirira, pane zvakawanda zvausingagoni kudzora. Kuyaruka chikamu chekusagadzikana kukuru, mamiriro mazhinji anogona kusiya mucherechedzo wakadzika wepfungwa unotungamira mukukuvadzwa kana kusagadzikana kwepfungwa.
Semubereki, zvakakosha kuti usarega kungwarira uye kutsvaga rubatsiro kubva kuna chiremba wepfungwa kana chiremba wepfungwa paunongoona zviratidzo zvekutanga zveyambiro. Yeuka kuti kuwana kurapwa nenguva kwakakosha kudzivirira chirwere chepfungwa kuti chisawedzera.
Zvinyorwa:
(2021) AAP-AACAP-CHA Declaration of the National Emergency in Child and Adolescent Mental Health. Mu: American Academic yePediatrics.
(2022) The Fundación ANAR presents on Estudio sobre Conducta Suicida y Salud Mental en la Infancia y la Adolescencia en España (2012-2022). Mu: Fundación ANAR.
(2022) Denda iri rakonzera kuwedzera kwe47% kwehutano hwepfungwa muvana. Mu: Spanish Sangano rePediatrics.
Kessler, RC et. Al. (2005) Hupenyu hwese kuwanda uye zera-ye-kutanga kugoverwa kweDSM-IV kusagadzikana muNational Comorbidity Survey Replication.. Arch Gen Psychiatry; 62(6):593-602 .
Kupinda Vabereki, sei kutarisira hutano hwepfungwa hwevechiri kuyaruka? yakatanga kubudiswa muna Kona yePsychology.
