Traditioneel werd aangenomen dat het gevoel van leegte typerend was voor mensen die leden aan psychische stoornissen zoals: trog. Maar de waarheid is dat het een mentale aandoening is waar we allemaal aan kunnen lijden en die chronisch kan worden als we er geen aandacht aan schenken.
Een team van psychologen van de University College uit Londen besloot zich te verdiepen in het gevoel van leegte en ontdekte dat het veel meer wijdverbreid is dan sociaal erkend. Misschien uit angst om gestigmatiseerd te worden of uit een gebrek aan gewoonte om over onze emotionele toestanden te praten, is de waarheid dat veel mensen dit gevoel van leegte en eenzaamheid alleen dragen.
Daarom kan iedereen gevoelens van leegte ervaren, ongeacht hun geestelijke gezondheidsgeschiedenis. Het is een complexe ervaring waarvan de gevolgen zich uitstrekken tot alle levensgebieden en die gevaarlijk kan zijn. Daarom is het belangrijk om te weten hoe je het kunt herkennen om het op tijd onder ogen te zien.
"Een bodemloze vaas"
Deze psychologen spraken met meer dan 400 mensen tussen de 18 en 80 jaar die zich op een bepaald moment in hun leven leeg hadden gevoeld, sommigen sporadisch en anderen de hele tijd. Deze mensen vulden een vragenlijst in om die gevoelens van leegte te onderzoeken. Het is dan ook een baanbrekend onderzoek dat het gevoel van leegte vanuit de eerste persoon benadert.
Sommige deelnemers beschreven dit gevoel van leegte als: "Een soort bodemloze vaas die nooit gevuld kan worden" o "Een gevoel van anders-zijn en afscheiding van de samenleving" dat "Absorbeert al je leven en energie".
Een van de onderscheidende kenmerken van het gevoel van leegte en eenzaamheid is juist dat gevoel van innerlijke leegte. Dat gevoel van leegte komt voor een groot deel voort uitanhedonie. Met andere woorden, mensen die zich leeg voelen, ervaren een soort 'emotionele anesthesie' die voorkomt dat ze wanhoop, maar ook vreugde voelen. Als ze naar binnen kijken, is het alsof ze niets vinden.
Deze psychologische gevoelens gaan vaak gepaard met onaangename lichamelijke sensaties. Mensen beschreven bijvoorbeeld een pijn, een knoop, een gevoel van leegte in het lichaam en gaven vaak aan: "Ik voel me als een leegte in mijn borst". Deze percepties geven aan dat het gevoel van leegte een fysieke impact heeft.
"Ik voel me onzichtbaar"
Leegte wordt typisch ervaren in relatie tot iemands relatie met anderen. Ten eerste hadden de deelnemers het gevoel dat ze anderen niets te bieden hadden. Ze voelden zich niet in staat om een positieve invloed op hun leven te hebben en een waardevolle bijdrage te leveren aan hun interpersoonlijke relaties en het gemeenschapsleven. Om deze reden beschreven ze zichzelf als: "een last" o "Een last voor anderen".
Ten tweede ervoeren ze een gebrek aan herkenning, wat aangeeft dat het gevoel van leegte niet iets is dat van binnenuit groeit, maar ook kan worden gevoed door omstandigheden, vooral wanneer we ons in emotioneel invaliderende omgevingen verplaatsen.
Een persoon zei: “Ik voel me onzichtbaar voor de mensen om me heen”. Degenen die leegte voelden, zeiden dat ze niet werden gehoord of opgemerkt door anderen, inclusief de mensen die het belangrijkst voor hen waren. Ze voelden als één "Vermist persoon", ondanks dat je omringd bent door mensen.
Interessant genoeg werd deze ontkoppeling met anderen ook geassocieerd met het gevoel geobjectiveerd en vervangbaar te zijn. Veel mensen hebben gemeld slachtoffer te zijn van:deurmat effect of om het gereedschap van iemand anders te voelen, vooral degenen die deel uitmaakten van dat van hen cirkel van vertrouwen. Ze voelden zich ook alleen, niet verbonden, geïsoleerd en emotioneel ver verwijderd van de mensen om hen heen.
"Alles wat ik doe is nutteloos"
Een andere toestand die gepaard gaat met het gevoel van leegte is het gevoel dat alles zin en doel in het leven mist. De meeste deelnemers gaven toe dat ze geen "Niets van waarde om je aan te binden", niet kunnen deelnemen aan een belangrijke activiteit en "Niets willen". Dit betekent dat ze geen richting in het leven hadden.
Een van de geïnterviewde personen legt uit: “Je voelt dat alles wat je doet zinloos is en je blijft in beweging. Je probeert gewoon de tijd te vullen tot de dood. Soms heb je plezier of gebeurt er iets leuks dat je even kan afleiden, maar uiteindelijk is er een innerlijke leegte die nooit weggaat. Het is alsof je transparant bent en iets positiefs als liefde of vreugde gaat door je heen zonder zich te hechten, en dan is het alsof ze er nooit zijn geweest”.
Een andere persoon zei: "Ik voelde me alsof ik geen deel van de wereld was, ik voelde niets en niets wat ik deed had een impact op gebeurtenissen of andere mensen, ik 'bestond' maar ik was niet 'levend'".
Mensen die zich leeg voelen, vinden geen zin in wat ze doen of in het leven zelf. Velen horen van live op automatische piloot altijd ingevoegd. Ze voeren de acties uit die nodig zijn om te overleven of om sociale conventies te respecteren, zonder enige bewuste betrokkenheid maar op een mechanische manier. Het is alsof de wereld hen heeft achtergelaten, niet in staat om die vitaliteit en dynamiek te absorberen.
Deze gevoelens kunnen gevaarlijk zijn. Deze psychologen hebben inderdaad een verband gevonden tussen terugkerende gevoelens van leegte en suïcidale ideeën of gedragingen. Mensen die aangaven zich altijd leeg te voelen, hadden aan zelfmoord gedacht of zelfs geprobeerd zelfmoord te plegen.
De val die ons het gevoel van leegte geeft
Het gevoel van leegte is geworteld in de afwezigheid van emotie en een doel in het leven. Het is een existentieel gevoel, een basisoriëntatie die de manier structureert waarop het ego zich verhoudt tot de interpersoonlijke en onpersoonlijke wereld. Dat gevoel is een manier van "in de wereld zijn".
Bijgevolg wordt het ego gezien als verminderd, leeg en waardeloos, uitsluitend gedreven door traagheid. Dit creëert een potentieel dodelijke valstrik omdat, bij gebrek aan motivatie, het gevoel van leegte ons de ervaring van onderzoek en toewijding berooft. In plaats daarvan sluit het lege zelf ons op in een soort innerlijke bubbel of gevangenis die ons tegenhoudt en ons verhindert contact te maken met anderen of te genieten van de wereld en het leven.
Interessant is dat de helft van de deelnemers aan het onderzoek nooit psychische stoornissen heeft gehad, wat aantoont dat het gevoel van leegte niet uniek is voor mensen met een depressie of borderline-persoonlijkheidsstoornis, maar door iedereen kan worden ervaren. Daarom moeten we voorzichtig zijn met zijn signalen.
Bron:
Herron, SJ & Sani, F. (2021) De typische presentatie van leegte begrijpen: een studie van geleefde ervaring. Journal of Mental Health; 10.1080.
De ingang Het gevoel van leegte verteld in de eerste persoon door degenen die het hebben meegemaakt werd voor het eerst gepubliceerd in Hoek van de psychologie.
