Ons bedrijf hecht veel waarde aan consistentie. Consistentie, stabiliteit en stevigheid zijn geprezen waarden terwijl incoherentie, instabiliteit en besluiteloosheid negatieve waarden worden die vermeden moeten worden. Maar de menselijke natuur volgt niet altijd sociale normen. Ambivalentie leeft in ieder van ons. We kunnen tegelijkertijd liefhebben en niet liefhebben, liefhebben en haten, willen en afwijzen.
Wanneer die tegenstrijdige emoties opkomen die ons in verschillende richtingen duwen, ervaren we meestal conflicten. We hebben niet alleen moeite om te begrijpen wat we echt willen om daarnaar te handelen, maar we voelen ons ook slecht over onze ambivalentie. We voelen ons schuldig omdat we in tegengestelde richtingen kijken, omdat men ervan uitgaat dat we het niet zouden moeten doen.
Wat is affectieve ambivalentie?
Ambivalentie verwijst naar een psychologisch conflict tussen tegengestelde evaluaties, impulsen en tendensen, vaak ervaren als een debat tussen alternatieven die in gelijke delen aantrekking en afwijzing genereren. Vooral affectieve ambivalentie impliceert de gelijktijdige ervaring van emoties en gevoelens positief en negatief tegenover iets of iemand.
Deze psychologische toestand, waarbij we verscheurd worden tussen tegengestelde impulsen, is een onvermijdelijk onderdeel van ons bestaan. We kunnen inderdaad op veel gebieden emotionele ambivalentie ervaren, van voedsel tot abortus, tot euthanasie, tot alcoholgebruik en, natuurlijk, voor andere mensen of groepen.
De valstrik van liefde/haat
Dat willen en niet willen genereert een psychologische duw en trek die ons uiteindelijk op de proef kan stellen als het lang aanhoudt. Affectieve ambivalentie houdt ons verlamd in een precaire balans. We jongleren met die tegenstrijdige emoties, dus we gaan geen kant op, we nemen geen beslissingen. Natuurlijk kan die toestand op de lange termijn emotioneel uitputtend worden.
Inderdaad, emotionele ambivalentie gaat vaak gepaard met een hoge mate van angst. Willen en niet willen, liefhebben en haten tegelijkertijd, genereert een emotionele dissonantie die ons een slecht gevoel geeft. Die dissonantie komt echter niet voort uit ambivalentie, maar uit ons onvermogen om met tegenstrijdige emoties om te gaan.
Als we geloven dat we altijd alles duidelijk moeten hebben en we een hekel hebben aan besluiteloosheid, zit ambivalentie ons erg dwars omdat het in tegenspraak is met het beeld dat we van onszelf hebben. Het vertelt ons dat we niet zo consistent en vastberaden zijn als we denken. Dat psychologische ongemak genereert een innerlijke spanning die ons ertoe aanzet een beslissing te nemen, maar omdat het voor ons onmogelijk is, voelen we ons uiteindelijk slechter, gevangen in dat willen en niet willen.
Dit alles wordt weerspiegeld in ons gedrag. Uit een onderzoek aan de Universiteit van Amsterdam bleek dat mensen die ambivalentie ervoeren over lichaamsbeweging of gezond eten, moeite hadden met het leiden van een gezonde levensstijl, terwijl degenen die overtuigd waren van de voordelen minder moeite hadden met het veranderen van gewoontes. Ambivalentie veroordeelt ons tot een staat van verlamming waarin geen plaats is voor verandering.
De oorzaken van emotionele ambivalentie begrijpen, de sleutel tot het overwinnen ervan
Affectieve ambivalentie wordt niet overwonnen door ertegen te vechten, maar door het te begrijpen. Onze westerse samenleving heeft, in tegenstelling tot oosterse culturen, een dichotoom denken aangewakkerd dat ons doet geloven dat liefde en haat lijnrecht tegenover elkaar staande gevoelens zijn. In dit geval lijkt het ons onmogelijk om te praten over het haten van iemand van wie we houden zonder in een logische tegenstrijdigheid te vervallen.
In werkelijkheid zijn liefde en haat echter slechts uiteinden van dezelfde lijn. Een onderzoek uitgevoerd aan de Zuid-Chinese Normale Universiteit ontdekte dat hoe meer we van een persoon houden, hoe meer haat we zouden kunnen voelen als de relatie eindigt.
Deze onderzoekers concludeerden dat "Hoe dieper de liefde, hoe dieper de haat". We haten tenslotte alleen wat echt belangrijk voor ons is. Daarom kan liefde een vruchtbare grond worden waar haat groeit. Wanneer liefde zuur wordt, kan het in haat veranderen. In deze omstandigheden dient haat tot op zekere hoogte om ons aan die persoon gehecht te houden wanneer andere wegen geblokkeerd zijn. Kortom, het helpt de krachtige emotionele band te behouden die wordt gegenereerd door de liefdesrelatie.
Als we de liefde/haat-lijn in een cirkel veranderen, zullen we ons realiseren dat deze uitersten elkaar kunnen raken, dus het is niet onredelijk om liefde en haat tegelijkertijd te voelen, vooral wanneer we ons richten op verschillende aspecten van de persoon of situatie .
Emotionele ambivalentie bij een partner kan zich bijvoorbeeld manifesteren wanneer we nadenken over bepaalde kenmerken waartoe we ons aangetrokken voelen in die persoon, zoals hun genegenheid en mate van compromis, en ons op hun beurt andere kenmerken herinneren die we verafschuwen, zoals ongeorganiseerd zijn. of vergeetachtig.
We kunnen ook al onze emoties op een continuüm plaatsen waar we pas nadenken over hoe adaptief ze zijn als we ze ervaren. Vanuit dat perspectief vertelt het ervaren van liefde en haat of aantrekking en afwijzing ons alleen maar dat we ons op een complex punt in ons leven bevinden waar we moeten stoppen en nadenken over wat er met ons gebeurt. Ambivalentie is, net als elke andere emotie, slechts een signaal dat we moeten accepteren en onderzoeken.
Affectieve ambivalentie is geen probleem als we er geen probleem van maken. Het is er alleen om ons eraan te herinneren dat we mensen zijn, dat we twijfels en gemengde gevoelens hebben. En dit hoeft niet per se slecht te zijn. Integendeel, het kan de motor zijn die ons ertoe aanzet onszelf beter te leren kennen en onszelf te accepteren zoals we zijn.
Bronnen:
Conner, M. et. Al. (2021) Cognitief-affectieve inconsistentie en ambivalentie: impact op de algehele houding - gedragsrelatie. Pers Soc Psychol Bull; 47 (4): 673–687.
Jin, W. et. Al. (2017) Hoe dieper de liefde, hoe dieper de haat. Front Psychol; fpsyg.2017.01940.
Schneider, IK et. Al. (2015) Het pad van ambivalentie: de aantrekkingskracht van tegengestelde evaluaties volgen met behulp van muistrajecten. Front Psychol; fpsyg.2015.00996.
De ingang Affectieve ambivalentie, wanneer je tegelijkertijd liefhebt en haat werd voor het eerst gepubliceerd in Hoek van de psychologie.
