Fún ìgbà díẹ̀ nísinsìnyí, àwọn ènìyàn púpọ̀ sí i ti ń hára gàgà láti sọ èrò wọn jáde. Wọ́n nímọ̀lára àìní láti tọrọ àforíjì ṣáájú fún sísọ ohun kan tí ó nítumọ̀. Wọn bẹru pe a yọkuro lati maṣe faramọ itan-akọọlẹ ti o wọpọ. Jẹ ki ọrọ wọn gbọye ki o wa ni samisi fun igbesi aye. Lati ṣe akojọ dudu nipasẹ awọn ọta ti eyikeyi ẹgbẹ kekere ti o gbagbọ pe agbaye gbọdọ yika wọn.
Nípa bẹ́ẹ̀, ìfọkànsìn ara ẹni ń dàgbà bí iná inú igbó.
Sibẹsibẹ, ara-ihamon ati awọn oselu ti o tọ awọn iwọn igba gba irisi "ododo aninilara". Idajọ oninilara nwaye nigba ti a ba woye pe a ko le pin oju-iwoye wa nitori pe o koju awọn ilana ni aṣa ni akoko yii. Nitorinaa a pari ni wiwọn ọrọ kọọkan si milimita ṣaaju ki o to sọ ọ, ṣe iṣiro rẹ lati gbogbo awọn igun ti o ṣeeṣe, yi ibaraẹnisọrọ pada si ere juggling lori eti felefele, ti npa ni eyikeyi otitọ.
Kini ihamon ara-ẹni ninu imọ-ọkan?
Awọn eniyan diẹ sii ati siwaju sii ni ọpọlọ “ilana” ohun ti wọn fẹ lati sọ nitori wọn bẹru lati ṣẹ ẹnikan - paapaa ti ẹnikan yoo wa nigbagbogbo ti yoo pari ni ibinu - wọn gbiyanju lati wa akoko pipe lati sọ nkan kan ati aibalẹ pupọ. nipa bi awọn miiran yoo ṣe tumọ tiwọn. Wọ́n máa ń ṣàníyàn nípa sísọ èrò wọn jáde wọ́n sì nímọ̀lára àìní láti tọrọ àforíjì fún un ṣáájú. Nigbagbogbo wọn gba ohun ti o buru julọ fun lasan ati ṣe aibalẹ nipa ohunkohun ti o le jẹ aṣiṣe. Awọn eniyan wọnyi pari ni idẹkùn ni ẹrọ ihamon ti ara ẹni.
Iwoye ara ẹni jẹ ilana nipa eyiti a ṣe ṣọra gidigidi nipa ohun ti a sọ tabi ṣe lati yago fun akiyesi odi. Ohùn yẹn ni ori rẹ ti o sọ fun ọ "o ko le" tabi "iwọ ko gbọdọ". O ko le sọ ero rẹ, o ko ni lati fi ohun ti o lero han, o ko le ṣe adehun, o ko ni lati lọ lodi si ọkà. Ni kukuru, o jẹ ohun ti o sọ fun ọ pe o ko le jẹ ẹni ti o jẹ.
Ni iyanilenu, ihalẹ-ara ẹni ti n pọ si laika bi awọn iwoye awujọ ṣe jẹ iwọntunwọnsi tabi ti o ga julọ. Awọn oniwadi lati awọn ile-ẹkọ giga ti Washington ati Columbia rii pe ihamon ti ara ẹni ti di mẹtala lati awọn ọdun 50 ni Amẹrika loni. Iṣẹlẹ naa ni ibigbogbo pe ni ọdun 2019 mẹrin ninu mẹwa Amẹrika gbawọ si ihamọ-ara ẹni, aṣa ti o wọpọ julọ laarin awọn ti o ni eto-ẹkọ giga.
Awọn onimọ-jinlẹ oloselu wọnyi gbagbọ pe ihamọ-ara ẹni waye ni pataki nitori iberu ti sisọ ero ti ko nifẹ si ti o pari ipinya wa kuro ninu ẹbi, awọn ọrẹ ati awọn ojulumọ. Nitoribẹẹ, o le jẹ ilana iwalaaye lasan ni aṣa majele ti a sọ di mimọ, ninu eyiti awọn ẹgbẹ oriṣiriṣi rii pe wọn pin ainireti lori ọpọlọpọ awọn ọran ti o gbooro nigbagbogbo.
Ni iru ipo ti o lagbara ninu eyiti awọn idakeji nikan ni a ti fiyesi ati pe ko si aye fun awọn aaye agbedemeji ti o nilari, sisọ ohun ti ko tọ tumọ si ṣiṣe eewu ti awọn miiran yoo ṣe idanimọ rẹ gẹgẹ bi apakan ti ẹgbẹ “ọta” ni eyikeyi ọran, lati awọn ajesara si ogun. , ẹkọ akọ tabi awọn tomati fò. Lati yago fun ifarakanra, abuku tabi iyasoto, ọpọlọpọ awọn eniyan nirọrun yan lati ṣe alabojuto ara ẹni.
Awọn gun ati ki o lewu tentacles ti ara-ihamon
Ní ọdún 2009, ó fẹ́rẹ̀ẹ́ tó ọgọ́rùn-ún ọdún lẹ́yìn Ìpakúpa Rẹpẹtẹ ará Àméníà ní Tọ́kì, tó jẹ́ apá kan Ilẹ̀ Ọba Ottoman tẹ́lẹ̀, òpìtàn Nazan Maksudyan ṣe àyẹ̀wò bí ìtàn ìtàn àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ wọ̀nyẹn ti pọ̀ tó tó lè dé ọ̀dọ̀ àwọn òǹkàwé ará Tọ́kì lóde òní kí wọ́n sì wọ inú ìjiyàn láwùjọ orílẹ̀-èdè náà. .
Lẹhin ti o ṣe itupalẹ awọn itumọ Turki ti awọn iwe itan, o rii pe pupọ julọ awọn onkọwe ode oni, awọn atumọ ati awọn olootu ṣe afọwọyi ati daru data diẹ, dina ominira wiwọle si alaye. Ohun ti o jẹ iyanilenu ni pe ọpọlọpọ ninu wọn ṣe iwoye ara wọn, nigbati wọn dojukọ ipaeyarun ti awọn ara Armenia nigba Ogun Agbaye akọkọ, lati yago fun ihamon ti gbogbo eniyan tabi lati ni itẹwọgba ti eka ti o ga julọ ni awujọ.
Eyi kii ṣe igba akọkọ ti iru nkan bayi yoo ṣẹlẹ, tabi kii yoo jẹ ikẹhin. Svetlana Broz, tó sìn gẹ́gẹ́ bí dókítà ní Bosnia tí ogun ti jà, rí i pé ọ̀pọ̀ èèyàn ló ran àwọn Mùsùlùmí lọ́wọ́, àmọ́ wọ́n pa á mọ́ra kí wọ́n má bàa gbẹ̀san lára ẹ̀yà tiwọn. Ṣugbọn wọn ro iwulo nla lati pin awọn itan wọn.
Nitoribẹẹ, ihamon ara ẹni ni a maa n ṣe adaṣe lori awọn ọran wọnyẹn ti awujọ ka “kókó”. Laibikita awọn idi fun ihamon ti ara ẹni, otitọ ni pe nigba ti a ko ba ni iwọle si alaye ti awọn miiran ni nitori pe wọn ṣe alaimọkan ti wọn ko pin, gbogbo wa padanu aye lati ṣe idanimọ awọn iṣoro ati rii eyiti o dara julọ ṣee ṣe. ojutu. Ohun ti a ko sọrọ nipa di “erin ninu yara” ti o nfa ija ati rogbodiyan, ṣugbọn laisi iṣeeṣe ojutu kan.
Iwoye ti ara ẹni ni pataki julọ wa lati “ero ẹgbẹ,” eyiti o kan ironu tabi ṣiṣe awọn ipinnu gẹgẹbi ẹgbẹ ni awọn ọna ti o ṣe irẹwẹsi iṣẹda ẹni kọọkan tabi ojuse. Groupthink jẹ iṣẹlẹ ti imọ-ọkan ti o waye nigbati ifẹ fun isokan tabi ibamu jẹ aibikita tabi aiṣedeede. Ni ipilẹ, a ṣe akiyesi ara wa lati yago fun ibawi odi ati akiyesi. Ati ni ọpọlọpọ igba o le paapaa dabi pe o ni oye.
Sibẹsibẹ, awọn ara-ihamon ti o ju wa sinu awọn apá ti awọn oselu ti o tọ o npa wa ni otitọ, ni idilọwọ wa lati koju awọn oran ti o kan wa tabi paapaa awọn stereotypes ti o dẹkun ilọsiwaju. Nigbagbogbo lẹhin aami “awọn ọran elege” aini gidi ti idagbasoke awujọ wa lati ni anfani lati jiroro ni gbangba ati ailagbara lati ṣe idanimọ awọn opin ẹnikan.
Gẹgẹbi onimọ-jinlẹ Daniel Bar-Tal kowe: "Iwa-ara-ẹni-ara-ẹni ni agbara lati di ajakalẹ-arun ti kii ṣe idilọwọ awọn ile-aye ti o dara julọ nikan, ṣugbọn tun npa awọn ti o lo ni igboya ati iduroṣinṣin."
Àmọ́ ṣá o, àníyàn nípa ìhùwàpadà òdì àwọn ẹlòmíràn tí ó ṣamọ̀nà wa láti ṣàyẹ̀wò ara wa kì í ṣe odi pátápátá. Ó lè ràn wá lọ́wọ́ láti ronú lẹ́ẹ̀mejì ká tó sọ̀rọ̀. Bibẹẹkọ, awọn ilana awujọ ti o sọ awọn iwo ti a kofẹ sọ di mimọ nipa gbigbe awọn eniyan lọ si ihalẹ-ara-ẹni le dẹrọ ibagbepọ si iwọn diẹ, ṣugbọn iru awọn iwo yoo tẹsiwaju lati wa nitori wọn ko ti ni ọna ti o tọ tabi yi pada, wọn ti ni ifiagbaratemole nikan. Ati pe nigbati ohun kan ba wa ni titẹ fun igba pipẹ, o pari ni ṣiṣe ipa ti o lodi si ti o mu ki awujọ ati awọn ọna ti ero pada.
Duro ihamon ara rẹ laisi di pariahs
Gbigbe iṣesi aṣebiakọ ti ara ẹni, ṣiṣe bi awọn alafojusi aibikita ti awọn ero, awọn ọrọ tabi awọn ikunsinu fun iberu ti sisọnu itẹwọgba ti ẹgbẹ awujọ wa le buru si ilera ti ara ati ti ọpọlọ wa.
Laisi ni anfani lati pin awọn ero wa ni otitọ ati awọn apakan miiran ti igbesi aye inu wa tun le jẹ iriri aapọn ni pataki, ṣiṣẹda imọlara ipinya ti o jinlẹ. Iwoye-ara-ẹni, ni otitọ, ni paradox kan: a ṣe alaimọ ara wa lati baamu si ẹgbẹ, ṣugbọn ni akoko kanna a ni imọra ti o ni oye ti o pọ sii ati pe a ya sọtọ lati ọdọ rẹ.
Ni otitọ, a ti rii pe awọn eniyan ti o ni irẹlẹ ara ẹni kekere, ti o ni itiju ati pẹlu awọn ariyanjiyan diẹ ni awọn ti o ni itara diẹ sii lati ṣe alaimọkan ti ara ẹni ati pe o tọ si iṣelu. Ṣugbọn o tun ti rii pe awọn eniyan wọnyi ṣọ lati ni iriri awọn ẹdun rere diẹ diẹ.
Dipo, sisọ awọn ẹdun wa dinku wahala ati mu wa sunmọ awọn eniyan ti a pin awọn iye pẹlu, pese fun wa ni oye ti ohun-ini ati asopọ ti o jẹ ipilẹ si alafia wa.
Nado dapana kọdetọn ylankan he nọ hẹnmẹ gblezọn na mídelẹ tọn matin diyin, mí dona dín jlẹkaji to nuhudo lọ nado dọhona míde nugbonugbo podọ nado kọnawudopọ hẹ pipli kavi lẹdo dopodopo. Kii ṣe akoko tabi aaye ti o tọ nigbagbogbo lati ni ibaraẹnisọrọ ti o nira, ṣugbọn nikẹhin o ṣe pataki pe aye wa lati koju awọn ọran ifarabalẹ ti o kan wa ati awọn miiran.
Eyi tun tumọ si idasi si awọn ti o dara julọ ti awọn agbara wa, laarin awọn iṣẹ ti a ṣe, lati ṣẹda afefe ti ifarada si awọn ero oriṣiriṣi, laisi ja bo sinu idanwo lati fi aami si awọn ẹlomiran, ki gbogbo eniyan le ni itara diẹ sii ni sisọ awọn ero ti ara wọn. Ti a ba kuna lati ṣẹda ati daabobo awọn aaye ijiroro wọnyi laisi awọn eniyan ti o rii ara wọn bi ọta lori aaye ogun, a yoo gba igbesẹ kan nirọrun, nitori awọn imọran ti o dara tabi awọn idi kan ko fi ara wọn lelẹ nipa ipalọlọ awọn ti o ronu iyatọ.
Awọn orisun:
Gibson, L. & Sutherland, JL (2020) Mimu Ẹnu Rẹ Tii: Yiyi Ihamon Ara-ẹni ni Amẹrika. SSRN; 10.2139.
Bar-Tal, D. (2017) Ifarabalẹ-ara-ẹni gẹgẹbi Awujọ-Oṣelu-Ọpọlọ Ẹkọ-ara: Imọran ati Iwadi. Psychology oloselu; 38 (S1): 37-65,
Maksudyan, N. (2009). Awọn odi ipalọlọ: Titumọ ipaeyarun ti Armenia si Tọki ati ihamon ara ẹni. lominu ni; 37 (4): 635-649.
Hayes, AF ati. Al. (2005) Ifẹ si Iwoye-ara-ẹni: Itumọ ati Ọpa Idiwọn fun Iwadi Ero ti gbogbo eniyan. Iwe Iroyin International ti Iwadi Iwadi Ọlọhun; 17 (3): 298-323.
Broz, S. (2004). Eniyan rere ni igba ibi. Awọn aworan ti ijakadi ati atako ni Ogun Bosnia. Niu Yoki, NY: Miiran Tẹ
Ẹnu ọna Kini isọdi-ara ẹni ati kilode ti ko yẹ ki a fi ohun ti a ro pamọ? akọkọ atejade Igun ti Psychology.
