Ikú olólùfẹ́ kan jẹ́ ọ̀kan lára àwọn ipò tó díjú jù lọ tí a dojú kọ nígbèésí ayé. Mímọ̀ pé ẹni yẹn ti lọ, pé òun ti lọ títí láé, ń fa ìrora ńláǹlà àti ìmọ̀lára òfo tí kò ṣeé ṣàlàyé.
Ko si ohun ti o mura wa silẹ fun ijiya yẹn. Awọn ọrọ ko balm to lati mu ọgbẹ larada. A ni lati jẹ ki akoko kọja ati koju irora naa. Ṣugbọn mimọ awọn abajade ẹdun ati ti ara ti pipadanu yẹn le ṣe iranlọwọ fun wa ni oye daradara ohun ti a ni iriri. Nitorinaa a yoo ni anfani lati jẹ aanu si ara wa bi a ṣe gba otitọ tuntun naa.
Báwo ni ikú èèyàn kan ṣe ń nípa lórí rẹ̀?
Gbogbo wa ni a mọ pe iku jẹ apakan ti igbesi aye, ṣugbọn pelu eyi, nigba ti olufẹ kan ba fi wa silẹ lailai, o ṣoro lati gba ija naa ki a gba pe a ni lati tẹsiwaju laisi ẹni yẹn.
Gbogbo eniyan n ṣe oriṣiriṣi oriṣiriṣi ati lo awọn ohun elo idamu tiwọn lati koju irora yẹn bi o ti dara julọ ti wọn le. Ṣugbọn lakoko ti irora kọọkan jẹ alailẹgbẹ, ko ṣee ṣe lati yago fun ọpọlọpọ awọn ikunsinu ti o ru agbaye inu wa.
• Ibanujẹ ati numbness ẹdun. Ibanujẹ nigbagbogbo jẹ iṣesi akọkọ si iku ọmọ ẹbi kan. O jẹ deede pe lakoko awọn wakati akọkọ, awọn ọjọ tabi awọn ọsẹ a ni iriri iru iderun irora ẹdun ti o jẹ ki a tẹsiwaju bi ẹnipe ko si nkan ti o ṣẹlẹ. O jẹ a olugbeja siseto tí ó dáàbò bò wá kí ọkàn wa baà lè mú ohun tí ó ṣẹlẹ̀ lọ́wọ́. Ni ọpọlọpọ igba, rilara ti ofo tabi aibikita wa pẹlu idamu ati idamu.
• Ache. Pipadanu olufẹ kan jẹ iriri iparun, eyiti o jẹ idi ti o fa irora nla. O jẹ ijiya lile ni pataki ti o ṣe afihan mejeeji ni ti ẹdun ati ti ara. Ọpọlọpọ eniyan ṣapejuwe rẹ bi pe wọn padanu apakan ti ara wọn, ti a ge si meji, bi ẹnipe ọkan wọn ti ya jade.
• Ibinu. Eyin mẹde kú, e ma yindọ mí nọ blawu kẹdẹ wẹ gba, ṣigba e sọ yin onú jọwamọ tọn nado nọ gblehomẹ. Ikú lè dà bí òǹrorò tàbí àìṣòdodo lójú wa, pàápàá tó bá jẹ́ pé ọ̀dọ́ kan là ń bá lò tàbí tá a bá ń wéwèé lọ́jọ́ iwájú. A le binu pupọ si ẹni ti o ku fun “fifi wa silẹ” wa, ṣugbọn a tun le binu si ara wa tabi si agbaye.
• Ẹṣẹ. Ẹbi jẹ iṣesi miiran ti o wọpọ si isonu ti olufẹ kan, ati ọkan ninu awọn ti o nira julọ lati koju. A le nimọlara taara tabi lọna aiṣe-taara fun iku ẹni yẹn, nitori pe ko sunmọ wọn tabi alaanu. Bí a kò bá fi ìdánilójú sọ̀rọ̀ ìdálẹ́bi tí a sì jẹ́ kí ó kọ́ ọ, ó sábà máa ń yọrí sí àyídáyidà ti àwọn ẹ̀sùn ìkanra-ẹni tí ń jẹ́ kí a lè borí ohun tí ó ṣẹlẹ̀.
• Ibanujẹ. O han ni iku ọmọ ẹgbẹ ẹbi tun n ṣe ipilẹṣẹ awọn ikunsinu bii ibanujẹ, nostalgia ati ṣoki. Ni awọn akoko kan, o paapaa dabi fun wa pe ohun gbogbo ti padanu itumọ rẹ. Ti a ko ba le koju awọn ipo ẹdun wọnyi, a le ṣubu sinu ibanujẹ. Ni otitọ, to 50% ti awọn eniyan ti o padanu alabaṣepọ kan ni iriri awọn aami aiṣan ni awọn osu akọkọ lẹhin ikú. Lẹhin ọdun kan, 10% pari ni idagbasoke ibanujẹ.
Ni idi eyi, a iwadi waiye ni awọn Columbia University fi han pe iku ti olufẹ kan pọ si eewu ti idagbasoke awọn iṣoro ọpọlọ, paapaa awọn rudurudu iṣesi gẹgẹbi aibalẹ tabi aibalẹ.
Iku ọmọ ẹgbẹ ẹbi jẹ ọkan ninu awọn ipo aapọn julọ ni igbesi aye, nitorinaa awọn abajade ko ni opin si ipele ẹdun. Ni otitọ, wahala ti o nfa tun ni ipa lori wa ni ipele ti ara, ti ntan si gbogbo awọn ẹya ara, paapaa kọlu eto ajẹsara.
Iwadi kan ti a ṣe ni Yunifasiti ti Sydney, fun apẹẹrẹ, ri pe iṣẹ-ṣiṣe sẹẹli ti ajẹsara dinku ati awọn idahun ipalara ti o pọ si ni awọn eniyan ti n lọ nipasẹ akoko irora. Eyi jẹ ọkan ninu awọn idi ti a fi n ṣaisan ati pe a gba akoko pupọ lati gba pada lẹhin sisọnu olufẹ kan.
Iwadii kan ti o dagbasoke ni Ile-ẹkọ giga Harvard lọ ni igbesẹ kan siwaju nipa wiwa pe awọn aye ti iku n pọ si nigba ti a ba wa ni ọfọ, paapaa ti a ba ti jiya tẹlẹ lati inu pathology ti iṣaaju, iṣẹlẹ ti a mọ si “ipa opo”.
Ni otitọ, awọn oniwadi Swedish rii pe awọn eniyan ti o ni ikuna ọkan ti o padanu ọmọ ẹgbẹ ẹbi kan ni o ṣeeṣe ki o ku lakoko ti o banujẹ, paapaa ni ọsẹ ti o tẹle isonu naa.
Iku oko tabi alabaṣepọ pọ si ewu nipasẹ 20%, iku ọmọde nipasẹ 10%, ati iku arakunrin kan nipasẹ 13%. Ewu naa ga ni pataki fun awọn ti o jiya adanu meji: ilosoke 35%, ni akawe pẹlu 28% fun pipadanu ẹyọkan.
Ṣiṣe pẹlu irora, igbesẹ kan ni akoko kan
Akoko jẹ pipe fun awọn ọgbẹ iwosan. Bi awọn ọjọ ti n lọ, a gba isonu naa. Sibẹsibẹ, nipa 7% ti eniyan di ni kiko, ibinu, tabi ibanujẹ. Wọn n gbe a idiju tabi irora ti ko ni ilana. Lati yago fun eyi, o jẹ pataki lati tẹle awọn nọmba kan ti awọn ilana:
• Fun ara rẹ ni aiye lati lero. Irora nfa ọpọlọpọ awọn ẹdun. Ó ṣe pàtàkì pé ká má ṣe sọ ohun tó yẹ ká máa ṣe fún ara wa, ká má sì jẹ́ káwọn èèyàn sọ bó ṣe yẹ ká máa ṣe. Ni oju ipadanu, o ṣe pataki lati jẹwọ awọn ikunsinu wa, paapaa awọn irora julọ, ki a gba ara wa laaye lati ṣọfọ ati ṣọfọ. Ìjìyà òde yóò ràn wá lọ́wọ́ láti borí rẹ̀.
• Ṣe sùúrù kó o sì máa fi inú rere bá wa lò. Olukuluku eniyan tẹle iyara ti ara wọn ti imularada. Ó ṣe pàtàkì pé ká má ṣe fipá mú ara wa ká sì máa mú sùúrù. A ni lati gba pe a nilo lati ni imọlara gbogbo awọn ẹdun yẹn. Iwosan yoo wa ni akoko ti o to. Nitorina, o ṣe pataki lati maṣe fi ipa si ara wa ati lati tọju ara wa pẹlu inurere ati aanu ni gbogbo ilana naa.
• Ṣetọju awọn aṣa igbesi aye. Nigba ti ẹnikan ti o sunmọ wa ba ku, a lero pe aye wa n ṣubu. Mimu itọju awọn ilana ojoojumọ kan yoo gba wa laaye lati fi aṣẹ diẹ sinu igbesi aye wa ati mu wa ṣiṣẹ lọwọ, eyiti yoo ṣe iranlọwọ fun wa lati tun ni igbẹkẹle ati igbẹkẹle ara ẹni.
• Sọ nipa pipadanu naa. Ọpọlọpọ eniyan yọkuro lẹhin pipadanu, ṣugbọn pinpin irora n ṣe iranlọwọ lati larada. Sọrọ nipa pipadanu, awọn iranti ati awọn iriri pinpin pẹlu olufẹ yẹn gba wa laaye lati ṣe ilana ohun ti o ṣẹlẹ. Fifi ohun ti a lero sinu awọn ọrọ jẹ ọna kan lati ṣepọ ipadanu yẹn sinu itan igbesi aye wa.
Gẹgẹbi ofin gbogbogbo, irora ati ibanujẹ rọ ni awọn oṣu, nikẹhin parẹ lẹhin ọdun kan. Lakoko ti ko si akoko deede fun ṣiṣe pẹlu irora ati pe a nigbagbogbo ko lọ nipasẹ awọn ipele rẹ ni ilọsiwaju ṣugbọn ni iriri awọn ifaseyin ati awọn oke ati isalẹ, ti irora ko ba lọ silẹ, o ṣe pataki lati wa iranlọwọ iranlọwọ inu ọkan.
Onimọ-jinlẹ le ṣe iranlọwọ fun wa dara julọ lati koju iku ọmọ ẹbi kan lati ibẹrẹ. Yóò ràn wá lọ́wọ́ láti kojú ìbànújẹ́, ẹ̀bi tàbí àníyàn tí ìbànújẹ́ máa ń yọrí sí. Kii yoo da irora naa duro fun wa, ṣugbọn yoo fun wa ni awọn irinṣẹ lati koju rẹ daradara ati, ju gbogbo rẹ lọ, yoo ṣe iranlọwọ fun wa lati lọ nipasẹ ọfọ naa ki a má ba di ni eyikeyi awọn ipele rẹ.
Láìsí àní-àní, gbígbàbọ̀bọ̀ nínú ikú èèyàn kan gba àkókò. Nini atilẹyin, kii ṣe lati ọdọ awọn ọrẹ ati ẹbi nikan ṣugbọn tun lati ọdọ onimọ-jinlẹ, le jẹ ki ilana yii ko nira ati ki o jẹ ki o farada. Ní ọ̀nà yìí a lè pa ìlera ọpọlọ wa mọ́, kí a sì gba àlááfíà kan padà, èyí tí ó jẹ́, lẹ́yìn náà, ohun tí ẹni náà yóò fẹ́ fún wa.
Awọn orisun:
Chen, H. ati. Ọdun (2022) Ibanujẹ ati Asọtẹlẹ ni Ikuna Ọkàn: Ikẹkọ Ẹgbẹ ọmọ ilu Sweden kan. J Am Coll Cardiol HF; 10 (10):753–764.
Keyes, KM ati. Al. (2014) Ẹru Ipadanu: Iku airotẹlẹ ti olufẹ kan ati awọn rudurudu ọpọlọ ni gbogbo ọna igbesi aye ni iwadii orilẹ-ede kan. Am J Psychiatry; 171 (8): 864–871.
Buckley, T. ati. Al. (2012) Awọn ibaamu ti ẹkọ-ara ti ọfọ ati ipa ti awọn ilowosi ọfọ. Awọn ijiroro Clin Neurosci; 14 (2): 129–139.
Oṣupa, JR ati. Al. (2011) Opo ati iku: A Meta-Analysis. Plos Ọkan; 10.1371.
Ẹnu ọna Bawo ni lati ṣe pẹlu iku ọmọ ẹgbẹ ẹbi kan? akọkọ atejade Igun ti Psychology.
