Mgbe eziokwu gasịrị bụ mkpọda na-amị amị ebe ihe eziokwu na-emetụta echiche ọha na-erughị mmetụta uche na nkwenkwe onwe onye. Mpaghara ebe eziokwu na-enye ụzọ mmetụta, intuitions, mmetụta uche na, n'ezie, na mgbasa ozi, ndọrọ ndọrọ ọchịchị na mmekọrịta mmadụ na ibe ya. Relativism na-emeri n'ubi a ebe oke n'etiti eziokwu na ụgha na-agbaji n'ụzọ dị egwu.
Nke a abụghị ihe ọhụrụ. Ogologo oge tupu enwee okwu banyere eziokwu ma ọ bụ ọbụna echiche ahụ, Hannah Arendt eburula ụzọ kwuo na defactualization, nke ga-abụ enweghị ike ịmata ọdịiche dị n'eziokwu na akụkọ ifo. Na 1971 o bipụtara edemede isiokwu ya "Ụgha na ndọrọ ndọrọ ọchịchị" (dị na ndọrọ ndọrọ ọchịchị), nke o dere - n'etiti iwe na ndakpọ olileanya - ozugbo mgbe Akwụkwọ Pentagon na nchịkwa Nixon na njikwa ya nke Agha Vietnam.
O wee sị: “Ndụ anyị na-adị kwa ụbọchị na-adị n’ihe ize ndụ nke ịbụ onye ụgha nke mmadụ mapuo ya ma ọ bụ tiwasịa site n’ụgha a haziri ahazi nke otu, mba ma ọ bụ klaasị, yana ngọnarị ma ọ bụ ngọgọ, nke a na-ejikarị nlezianya ekpuchi ya bụ ikpo okwu ụgha ma ọ bụ hapụ ya ka ọ daa n’ime chefuo. " .
De-factualization, ihe ize ndụ nke ịgbanwe eziokwu n'ime echiche
"Isiokwu dị mma nke ọchịchị aka ike abụghị ndị Nazi kwenyesiri ike ma ọ bụ ndị Kọmunist nwere obi ụtọ, kama ndị mmadụ ndị ọdịiche dị n'etiti eziokwu na akụkọ ifo na ọdịiche dị n'etiti eziokwu na ụgha adịghịzi adị." Arendt na-akọwa.
Ndammana, "Nke a dị iche adịghị emebi n'otu ntabi anya, ma apụta, n'etiti ihe ndị ọzọ, site na ụgha mgbe nile: 'Nsonaazụ nke a na-agbanwe agbanwe mgbe nile na ngụkọta nke ụgha na eziokwu eziokwu apụtaghị na ụgha a nabatara ugbu a dị ka eziokwu na eziokwu na-ekwujọ. dị ka ụgha, ma nke ahụ na-emebi echiche nke anyị ji na-atụgharị onwe anyị na ụwa n'ezie na ụdị nke eziokwu n'ihe gbasara ụgha ”.
Arendt na-ekwu na defactualization na-eme mgbe anyị kwụsịrị ike ịmata ọdịiche dị n'eziokwu site na owuwu, eziokwu na ụgha. N'ezie, onye ọkà ihe ọmụma na-eguzobe ọdịiche dị mkpa n'etiti eziokwu, bụ nke kwekọrọ na nke na-egosipụta eziokwu, na ihe ọ pụtara, nke bụ ihe ikwu ma na-emepụta site na nkọwa nke onwe anyị, nke n'aka nke ya na-adabere na nkwenkwe, nke nwere ike ịmegharị ya.
Kọwaa nke ahụ “Ọ bụghị n'ịchọ eziokwu ka mkpa ahụ dị, kama ọ bụ n'ịchọ ihe ọ pụtara. Eziokwu na ihe ọ pụtara abụghị otu. Ọ bụ njehie bụ isi ịkọwapụta ihe ọ pụtara n'okwu nke eziokwu ”.
Ụfọdụ na-ebi n'ógbè nke ihe pụtara, ọ bụghị nke eziokwu. Echiche nke "eziokwu ọzọ" bụ echiche nke na-ebute eziokwu na-efunahụ eziokwu. Mgbasa mgbasa ozi ndọrọ ndọrọ ọchịchị na nhụsianya ọha na eze na-adaberekarị na aghụghọ a nke ụfọdụ.
Arendt kwenyere na ọ bụ ya mere o ji dị mfe ịghọgbu ọha mmadụ. N'ezie, “Ịgha ụgha anaghị emegide ezi uche, n’ihi na ihe gaara adị ka onye ụgha na-ekwu. Ụgha na-abụkarị ihe ezi uche dị na ya, na-adọrọ mmasị maka ihe kpatara ya, karịa eziokwu, dịka onye ụgha nwere nnukwu uru nke ịmara tupu oge eruo ihe ọha mmadụ chọrọ ma ọ bụ na-atụ anya ịnụ. Ọ kwadebere akụkọ ya maka oriri ọhaneze iji mee ka ọ bụrụ nke a pụrụ ịtụkwasị obi, ebe eziokwu nwere àgwà na-adịghị mma nke na-eche anyị ihu na ihe a na-atụghị anya ya, nke anyị akwadoghị. "
N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, ọtụtụ oge ọchịchọ inwe ụfọdụ ihe na njikwa iji jidesie ike n'ọnọdụ ndị a na-ejighị n'aka na-aghọ ebe kachasị mma maka uto nke "eziokwu ọzọ" nke na-enye ohere ịgha ụgha. Ụgha ndị a nwere ọrụ: ha na-eme ka ahụ́ ruo anyị ala. Ha na-enye anyị nchekwa. Ha na-ewepụ dissonance ma kwe ka anyị na-aga n'ihu na ndụ anyị n'echeghị echiche nke ukwuu. Na-enweghị ajụjụ ihe. Na-enweghị mmetụta ọjọọ.
“N'ọnọdụ ndị nkịtị, eziokwu na-ejupụta onye ụgha, nke na-enweghị ihe ọ ga-eji dochie ya; n'agbanyeghị otú ákwà ụgha nke onye ụgha nwere ahụmahụ si wulite, ọ dịghị mgbe ọ ga-abụ nke ukwuu iji kpuchie ịdị ukwuu nke eziokwu ", Arendt rụtụrụ aka.
Agbanyeghị, mgbe agha dara, anyị na-enweta ọrịa na-efe efe ma ọ bụ na-agabiga nsogbu akụ na ụba, "ọnọdụ nkịtị" Arendt na-ezo aka na-apụ n'anya iji nye ohere maka enweghị ntụkwasị obi dị elu. N'ọnọdụ a, anyị na-enwekarị ike ịmegharị ihe n'ihi na anyị na-achọkarị ịchọ eziokwu karịa eziokwu.
O yikarịrị ka anyị ga-ekwere "ihe ndị ọzọ" mmadụ na-agwa anyị n'ihi na ha na-ezere ịrụsi ọrụ ike nke ịchọ eziokwu ahụ, na-ebu ọrụ na ime ihe ga-esi na ya pụta. Ya mere, maka Arendt, defactualization adịghị eme n'otu ụzọ, ọ bụghị ụgha nke ike kwadoro kama ọ bụ ụgha nke nkwenye n'etiti ndị na-adịghị njikere ịzụlite echiche siri ike dị mkpa iji rute eziokwu ahụ, ndị na-adịghị njikere ịgbanwe ha. mmemme nkeonwe, pụọ nke gị nkasi obi mpaghara ma ọ bụ hapụ nkwenkwe ndị dịbu adị.
"Eziokwu ndị ọzọ abụghị nanị ụgha ma ọ bụ ụgha, ma na-ekwu banyere mgbanwe dị ịrịba ama na òkè eziokwu nke anyị na-ewere na [...] Echiche nke naanị nke onwe: 'ọ dị m ka m' nke na-anọgide na-enweghị mmasị n'ihe ọ dị ka ndị ọzọ ". A na-ewepụ eziokwu ka ọ banye n'ọhịa nke a na-enyo enyo na nke a na-emegharị anya.
Dị ka isi okwu ikpeazụ, Arendt na-adọ aka ná ntị na e nwere ebe mmebi a na-atụgharị megide anyị: “A na-enwekarị isi ihe ga-eme ka ịgha ụgha ghara ịdị irè. A na-erute ebe a mgbe a manyere ndị na-ege ntị n'ụgha ka ha leghara njikọ dị n'etiti eziokwu na ụgha anya kpamkpam ka ha dị ndụ.
"Eziokwu ma ọ bụ ụgha kwụsịrị ịdị mkpa ma ọ bụrụ na ndụ gị dabere n'omume gị dị ka a ga-asị na ọ bụ eziokwu. Mgbe ahụ, eziokwu nke a pụrụ ịtụkwasị obi na-apụ n'anya kpamkpam site na ndụ ọha na eze, ya na ya bụ isi ihe na-eme ka ahụ sie ike na mgbanwe mgbanwe nke ụmụ nwoke. "
Isi:
Arendt, H. (1971) Ịgha ụgha na ndọrọ ndọrọ ọchịchị: Ntụleghachi na Akwụkwọ Pentagon. Na: New York Review.
Ọnụ ụzọ Anyị anaghị achọ eziokwu ọzọ, anyị chọrọ naanị ihe ụfọdụ, ka Hannah Arendt siri kwuo mbụ e bipụtara na Nkuku nke Psychology.
