Ihe omume ikpeazụ a na -atụghị anya ya, nkwa ụbọchị niile, esemokwu, nkụda mmụọ, mwute, iwe na mmetụta enweghị enyemaka… Anyị bụ kaleidoscope nke mmetụta. Agbanyeghị, dobe “ite nke mmetụta uche” na -ejupụta. Mgbe anyị ejighị n'aka na anyị mere ka ọ tọgbọ chakoo, steeti mmetụta ọjọọ ndị a nwere ike imeri anyị. N'eziokwu, mgbe ọ na -adị anyị ka anyị ga -agbawa ma ọ bụ na -agbasi ike nke na ihe niile na -akpasu anyị iwe, ọ nwere ike bụrụ na ọ bụ ike ọgwụgwụ nke mmụọ.
Mmetụta jupụtara, ndụ na -adịghị eju afọ
Mgbe ọ na -adị anyị ka ike gwụchara anyị na afọ ojuju anyị kwesịrị ịkwụsị, were ezumike n'ụzọ iji chọta nguzozi anyị. Mana anyị anaghị enye onwe anyị ohere a oge niile. Anyị na -elegharakarị ihe ịrịba ama nke ike ọgwụgwụ na afọ ojuju mmetụta uche anya. Anyị gakwuo n'ihu. Mgbe niile ntakịrị. Ruo mgbe anyị ruru oke ịdaba, na njedebe nke emetụ ala n'ụzọ mmetụta uche.
N'ezie, ike ọgwụgwụ mmetụta uche na -eme mgbe anyị anaghị enye onwe anyị ohere ikwupụta nchegbu anyị, esemokwu na ọnọdụ mmetụta adịghị mma. Ọ bụrụ na anyị debe ihe mgbu niile, nkụda mmụọ, iwe ma ọ bụ mwute n'ime anyị, mmetụta ndị ahụ ga -aga n'ihu na -eto, na -erikọrita ibe ha.
Mmetụta ndị a kpọnwụrụ akpọnwụ adịghị apụ, ha na -ezo n'ime amaghị ama anyị wee si ebe ahụ nọgide na -etinye mmetụta ha, na -ekpebi akparamagwa anyị na mkpebi anyị. N'ihi ọgba aghara nke dị n'ime, akwara anyị na-adị elu ma anyị na-emegharị ihe. Obere ndọghachi azụ na -enye anyị nsogbu. Nsogbu kacha nta na -etinye anyị n'ọnọdụ ọjọọ. Anyị na -amalite ike gwụrụ ihe niile na onye ọ bụla n'ihi na ibu mmetụta uche anyị na -ebu karịrị akarị.
Ike ọgwụgwụ nke mmetụta ọ bụghị naanị na -eme ka ọnọdụ anyị ka njọ ma na -eme ka anyị nwekwuo mgbakasị ahụ, ọ nwekwara ike bute ezigbo ndakpọ echiche. Mgbe mmetụta gafere, ọ na -esiri anyị ike iche echiche nke ọma. A na -ebugharị ọgba aghara mmetụta uche na mpaghara ọgụgụ isi. Yabụ, anyị na -enwe mmetụta nke igbochi mmụọ, ọ na -esiri anyị ike ị attentiona ntị na itinye uche, cheta ihe na idozi nsogbu.
Ọzọkwa, ike ọgwụgwụ nke mmetụta uche na -ejubiga oke ahụ anyị oke. A na -emetụta akwara, nkwonkwo na akụkụ ahụ dị mkpa ka a na -enye ha homonụ dịka cortisol na adrenaline. Ọ bụ ya mere na ọ bụghị ihe ọhụrụ ka mmetụta a na -echi ọnụ n'ala mechaa pụta n'ime ahụ site n'ọrịa na ọrịa dị iche iche.
Mata, nabata ma kwupụta mmetụta
Anyị bi n'ime ọha mmadụ nke na -emegide ihe niile dị n'okike na ebumpụta ụwa. Ruo ọtụtụ iri afọ, a na -ewere mmetụta dị ka onye njem njem achọghị na anyị ga -emerịrị ya n'echiche. E nyela echiche na mmetụta uche bụ ihe na -egbochi ma na -agbagha "kompas nke ime" anyị, mgbe ihe dị iche bụ eziokwu.
Mmetụta mmetụta abụghị ndị iro anyị, ha bụ akara miri emi nke ịdị adị anyị nke na -agwa anyị na ihe na -amasị anyị ma ọ bụ na -adịghị amasị ya, dị anyị mma ma ọ bụ, n'ụzọ megidere, na -emerụ anyị ahụ. Mmetụta mmetụta bụ ebe njikọ onwe anyị miri emi na gburugburu ebe obibi. Ya mere, ịjụ ha bụ ịgọnahụ onwe anyị. Ikwupu ha bụ imenyụ onwe anyị.
"Ihe ị na -agọnarị na -edo gị n'okpuru. Ihe ọ bụla na -eme anyị, nke a ghọtara nke ọma, na -eduga anyị na onwe anyị ", dere Carl G. Jung. Yabụ kama ịgbapụ ma ọ bụ mebie mmetụta uche, ọ dị anyị mkpa ịtụgharị uche na ha. Anyị ga -amụta ịmata akara ha ma ghọta ozi ha chọrọ izitere anyị.
Iji mee nke a, anyị kwesịrị ikwupụta mmetụta anyị mgbe ha jụrụ anyị. Ọ bụrụ na anyị ekweghị ka ha kwupụta echiche ha, ha ga -emecha wulite ma mepụta esemokwu mmụọ enweghị isi. Kama, anyị kwesịrị ijikọ ha na ndụ anyị wee weghachi ha ebe ha kwesịrị.
Iji mee nke a, ọ nwere ike inye aka ịdepụta nsogbu anyị na -eche ugbu a wee dee ha mmetụta na mmetụta na anyị na -eche maka nchegbu ma ọ bụ ọrụ ọ bụla nke anyị. Nke a ga -enyere anyị aka ịghọta eziokwu anyị site n'ụzọ dị iche. Ọ ga -enye anyị ohere ịpụ na akụkọ ezi uche anyị na -akpa - ọtụtụ oge site na iji usoro nchebe dị ka ịkọwapụta ihe - iji wuo ọhụụ bara ụba ma dị mgbagwoju anya nke sitere na "onwe" anyị miri emi.
Ọ bụghị ịtụ egwu, isi ihe na -ezere ike ọgwụgwụ nke mmetụta uche
Na nlele mbu, ọ nwere ike ịdị ka okwu mmegide. Ma ọ bụghị. Anyị kwesịrị ịma mgbe oge ruru ka anyị na mmetụta uche anyị dịghachi na mgbe anyị na -eche banyere ha. N'ezie, ike ọgwụgwụ mmetụta uche nwere njikọ chiri anya.
Dịka ọmụmaatụ, a hụla ka anyị si emeghachi omume na mgbaàmà ịda mbà n'obi na -enwe mmetụta dị oke mkpa na oge na ike ha. Karịsịa, ndị mmadụ na -enwu enwu, na -etinye uche ha na mgbaàmà ya ma ọ bụ ihe kpatara ya na nsonaazụ ya, ga -enwe mmetụta nke ịda mba ogologo oge karịa ndị na -ahọrọ ịdọpụ uche.
Nnyocha egosila na ndị mmadụ nwere ụdị nzaghachi na -enwu enwu nwere ike ime ka nkụda mmụọ ha ka njọ, na -abawanye ohere nke ịga n'ihu na ịda mba. Ọzọkwa, mmụba na -abawanye n'ọchịchọ nke ime njirimara adịghị mma, na -akwalite enweghị nchekwube, na -emetụta ikike anyị nwere idozi nsogbu.
Nke a apụtaghị na anyị kwesịrị ichefu mmetụta uche, na -enye ha ohere iwuli elu, kama na anyị ekwesịghị ijide anyị na ajọ obi ọjọọ ha. Njikwa mmetụta uche gụnyere oge nlebara anya mbụ nke ga -esochi oge nke abụọ anyị ga -ahapụ mmetụta ndị ahụ. Ịnọgide na -eche ihe anyị na -eche nwere ike mechaa kpatara mgbu ahụ, iwe ma ọ bụ mwute ahụ. Ọ dị ka ịkwa ákwá ruo mgbe ebighị ebi maka mmiri ara ehi wụfuru, na -enwe ọmịiko maka onwe anyị.
Ya mere, anyị ga -agba mbọ hụ na ozugbo anyị nwetara ozi nke mmetụta ụfọdụ chọrọ izitere anyị, anyị na -ahapụ ha ka ha laa. Na 'ịhapụ ịhapụ' dị mkpa iji tọgharịa uche ma nwetaghachi nguzozi. Naanị n'ụzọ dị otu a ka anyị ga -ezere ike ọgwụgwụ nke mmụọ nke na -eme anyị obi ọjọọ.
Anyị nwekwara ike tinye ụzọ ndị ọzọ nke "mbibi mmetụta uche". Dịka ọmụmaatụ, ịchị ọchị bụ ụzọ dị mma iji hapụ mmetụta na -adịghị mma, yana ọrụ nka nke iji nyefee mmetụta anyị. Ihe omume ndị a bụ obere ikuku ume nke na -eme ka ibu mmetụta uche anyị dị mfe ibupute ibu ahụ ma mee ka ndụ na -atọkwu ụtọ.
Isi:
Nolen-Hoeksema, S. et. Al. (2008) Ichegharị Echiche. Na-ele Psychol Sci anya; 3 (5): 400-24.
Ọnụ ụzọ Ike ọgwụgwụ nke mmụọ: Ihe ị na -ekwupụtaghị na -ewute gị mbụ e bipụtara na Nkuku nke Psychology.
