Sannadka 2050, 16% dadka adduunku waxay ka badnaan doonaan 65. Natiijo ahaan, faafidda Alzheimers iyo waallida kale ayaa la filayaa inay ka badan tahay saddex laab taariikhdaas, laga bilaabo 57 milyan oo qof maanta ilaa 152 milyan.
Cilmi baadhistu waxa ay cadaysay in hab nololeedka caafimaadka qaba, sida in maskaxdu ay firfircoonaato, jimicsi joogto ah oo ay samayso iyo cunista cunto isku dheeli tiran ay hoos u dhigto khatarta ah in uu ku dhaco xanuunka asaasaqa, balse cilmi baadhis cusub ayaa hadda iftiimisay in fayoobida nafsigu ay sidoo kale shaqada garashada ka ilaaliso hoos u dhaca.
Nolol macno leh ayaa ilaalisa hawlaha garashada
Si aad si fiican u fahamto sida fayoobida maskaxdu u saamayso shaqada garashada iyo halista cudurka waallida, saynisyahannada neerfaha University College London waxay eegeen xogta 62.250 qof oo ku kala nool saddex qaaradood oo celcelis ahaan da'doodu tahay 60.
Waxay ogaadeen in ujeedada iyo macnaha nolosha ay la xiriirto 19% khatarta hoose ee waallida. Arrinta xiisaha lihi waxay tahay in macnaha noloshu uu ahaa go'aan go'aamiya yididiilo iyo farxad.
Cilmi-baadhayaashu waxay sharxayaan in la noolaanshaha ulajeeddada ay yarayn karto khatarta garashada hoos u dhaca in ka badan farxad sababtoo ah kala duwanaanshaha u dhexeeya fikradaha eudaemony iyo hedonism.
Furaha ayaa ku jira eudaemony
Dadka diiradda saaraya raacidda farxadda Eudemonic waxay u janjeertaa inay ku noolaato nolol dheeli tiran waxayna aad ugu dhowdahay inay galaan dhaqamo ilaalin ah sida jimicsiga iyo isdhexgalka bulshada.
Cilmi-baadhista Eudemonic waxa ay qancisaa baahi aad u qoto-dheer oo bani-aadmigu u qabo macne ku salaysan, si dadka noloshooda macno u hela ay u badan tahay in ay raacaan hab-nololeed caafimaad qaba oo ilaalinaya dheellitirnaanta shucuureed, mustaqbalka fogna, maskaxdu shaqaynayso.
Taa baddalkeeda, hawlaha hedonic ee abuura xaalad farxadeed ayaa inta badan ah baahiyo ama waxay ku booriyaan, marka ay ku qanacsan yihiin, ka tagaan dareenka faaruqinta. Raadinta hedonistic ee farxaddu waxay ku lug yeelan kartaa dabeecad aan macno lahayn ama aan caafimaad qabin, sidaas darteed dadkani waxaa laga yaabaa inay u nugul yihiin xad-dhaafka.
Dhab ahaantii, daraasad kale oo lagu sameeyay Jaamacadda Claremont ee Jaamacadda la ogaaday in ku qanacsanaanta noloshu ay u janjeerto inay korodho da'da sababtoo ah sii daynta oxytocin oo kordhay. Waxaa suurtogal ah in ujeedo iyo macnaha nolosha ay sidoo kale hoos u dhigto joogitaanka biomarkers muhiimka ah ee ku xiran waallida, sida neuroinflammation iyo jawaabta cadaadiska gacanta.
Nolol la taaban karo waxay ka ciyaari kartaa doorka ilaalinta maskaxda sababtoo ah waxay hoos u dhigtaa jawaabta walaaca. Haddii aan leenahay heerarka cortisol hoose, waxaan awood u yeelan doonaa in aan damino jawaabaha gacanta ama neuroinflammation raaga oo laga yaabo in ay saameeyaan maskaxda mustaqbalka fog.
Haddaba, si aan maskaxdeenna u ilaalinno, waxaa habboon in aan diiradda saarno hawlaha noo keenaya wanaagga iyo isu-dheellitirka, waxqabadyada macnaha leh ee gacan ka geysta mashruucaas weyn ee aan nolosha ku hayno.
Sources:
Bell, G. iyo. Al. (2022) Dhismayaasha maskaxeed ee togan iyo xiriirka khatarta yar ee daciifnimada garashada fudud iyo waallida ee dadka waaweyn: Dib-u-eegis nidaamsan iyo falanqayn-mete. Dib u eegisyada Cilmi-baarista Gabowga; 77:101594.
Zak, PJ iyo. Al. (2022) Siidaynta Oxytocin waxay kordhisaa da'da waxayna ku xidhan tahay ku qanacsanaanta nolosha iyo habdhaqanka prosocial. Front. Behav. Neurosci; 10.3389.
Albaabka laga soo galo Ma aha farxad ama raaxaysi, laakiin macnaha nolosha ayaa ilaaliya maskaxdeena waxaa markii ugu horreysay lagu daabacay Geeska cilmi nafsiga.
