Mae myth eang yr ydym i gyd wedi’i glywed ar adegau, yn enwedig pan fyddwn yn mynd trwy gyfnod anodd: mae’r hyn nad yw’n eich lladd, yn eich cryfhau. Heb os nac oni bai mae'r gwytnwch mae wedi’i adeiladu ar bileri profiadau anodd, y rhai sy’n ein gorfodi i ddatblygu cryfder nad oeddem yn meddwl oedd gennym neu sy’n ein gwthio y tu hwnt i’r terfynau.
Ond mae’r gwytnwch a ddaw o sefyllfaoedd anodd yn un peth, peth arall yw’r effaith seicolegol y gall digwyddiadau trawmatig ei chael. Mewn gwirionedd, mae astudiaeth newydd wedi datgelu nad yw profiadau trawmatig bob amser yn ein gwneud ni'n gryfach. Weithiau mae'r gwrthwyneb yn digwydd.
Nid yw'r hyn nad yw'n eich lladd bob amser yn eich cryfhau
Dadansoddodd astudiaeth a gynhaliwyd ym Mhrifysgol Texas ddata gan fwy na 1.200 o oroeswyr newid hinsawdd dros ddau ddegawd. Darganfu fod cyfadrannau meddwl pobl yn lleihau ar ôl dioddef trychinebau naturiol a digwyddiadau tywydd eithafol sy'n newid eu bywydau'n sylweddol.
Dilynodd y seicolegwyr hyn â phobl a brofodd corwyntoedd, llifogydd, sychder, gaeafau eithafol, ac argyfyngau diwydiannol yn ardal Houston rhwng 2000 a 2020. Daethant i'r casgliad nad yw'r hen ddywediad "yr hyn nad yw'n eich lladd yn eich gwneud chi'n gryfach" yn wir. eithaf cywir. Yn wir, mae iechyd meddwl yn dioddef hyd yn oed yn fwy oherwydd effaith gronnus digwyddiadau trawmatig. Yn yr achosion hyn, mae lles meddwl yn gostwng yn sylweddol.
Mae astudiaeth debyg a gynhaliwyd yn y Prifysgol Brown daeth i'r un casgliad. Ar ôl dadansoddi profiadau trawmatig pobl cyn ac ar ôl profi’r chweched daeargryn mwyaf pwerus a gofnodwyd yn Chile, canfu’r ymchwilwyr fod y rhai a oedd wedi profi digwyddiadau trawmatig blaenorol, megis colli anwylyd, yn fwy tebygol o ddatblygu problemau iechyd meddwl.
Yn y rhan fwyaf o achosion, mae sefyllfaoedd trawmatig yn creu teimlad o diymadferthedd dysgedig sy'n gwneud pobl yn fwy agored i'r digwyddiad negyddol canlynol. Nid yw dod dros ddigwyddiad trawmatig yn warant na fydd rhywbeth fel hyn yn digwydd eto. Os bydd y sefyllfaoedd dirdynnol hyn yn ailddigwydd yn aml a’n bod yn methu â’u hamsugno neu’n goresgyn eu heffaith, maent yn debygol iawn o wanhau ein hiechyd meddwl. Mae trawma mynych yn adio i fyny ac yn tanseilio ein cydbwysedd emosiynol.
I grynhoi, gall sefyllfaoedd llawn straen y gorffennol, a brofwyd yn unigol neu ar y cyd, ein gwneud yn fwy agored i drawma a chynyddu’r siawns o ddatblygu anhwylder meddwl, megis iselder, pryder, straen wedi trawma neu ddibyniaeth.
Sut i amddiffyn ein hunain rhag effaith digwyddiadau trawmatig?
Yn anad dim, mae’n bwysig gwahaniaethu rhwng sefyllfaoedd llawn straen y gellir eu rheoli a phrofiadau trawmatig na allwn eu trin. Yn gyffredinol, mae straenwyr y gellir eu rheoli yn llai difrifol, sy'n ein galluogi i weithredu gwahanol strategaethau ymdopi i reoli'r sefyllfa, heb fynd y tu hwnt i'n galluoedd. Gall y sefyllfaoedd hyn fod â photensial twf aruthrol oherwydd eu bod yn ein gorfodi i wneud hynny mynd allan o'r parth cysur ac ar yr un pryd nid ydynt yn cynhyrchu cyflwr o ing eithafol.
Ar y llaw arall, mae sefyllfaoedd trawmatig na allwn eu rheoli fel arfer o natur fwy eithafol, megis trais rhywiol, rhyfel neu drychinebau naturiol. Nid yn unig y mae’r digwyddiadau hyn yn ein synnu, ond gallant hyd yn oed lethu ein gallu i ymdopi, gan greu lefel uchel o straen emosiynol sy’n bygwth ein hiechyd meddwl a hefyd yn darfu ar ein system byd-olwg a chred. Mae gan y mathau hyn o ddigwyddiadau trawmatig fwy o bŵer dinistriol, bydd angen mwy o amser arnom i wella ac efallai y bydd angen cymorth seicolegol arnom.
Y naill ffordd neu’r llall, mae’n bwysig cofio, pan aiff pethau o chwith, ein bod yn tueddu i gredu y bydd y profiad poenus rywsut yn ysbrydoli gwytnwch ac yn ein helpu i fod yn well neu’n gryfach. Yn ystod blwyddyn gyntaf y pandemig, er enghraifft, roeddem yn meddwl “y byddem yn dod allan wedi'i gryfhau”, ond nid oedd hynny'n wir.
Rhaid inni fod yn ymwybodol nad y sefyllfaoedd trawmatig sy’n ein newid a’n cryfhau, ond y ffordd yr ydym yn ymdrin â hwy. Nid yw dioddefaint ynddo'i hun yn rhyw fath o oleuedigaeth. Os ydym am i’n poen wneud synnwyr, y gall fod yn ddyrchafol mewn rhyw ffordd, mae angen inni sicrhau ein bod yn dod o hyd i’r ystyr ac nad ydym yn ymddiswyddo ein hunain i ddioddef yn oddefol gan aros am ddatguddiad cyfriniol.
Ni allwn ddianc rhag rhai profiadau trawmatig a sawl gwaith ni allwn amddiffyn ein hunain rhag trawma emosiynol, ond gallwn bob amser geisio dod o hyd i ystyr ynddynt i'w cynnwys yn ein naratif bywyd a'u hatal rhag niweidio ein hiechyd meddwl.
Ffynonellau:
Sansom, GT et. Al. (2022) Effeithiau cyfansawdd amlygiad i berygl ar iechyd meddwl yn Houston, TX. Peryglon Naturiol; 111: 2809-2818.
Fernandez, CA et. Al. (2020) Asesu'r berthynas rhwng straenwyr seicogymdeithasol a gwydnwch seiciatrig ymhlith goroeswyr trychineb Chile. BJ Seic; 217 (5).
Y fynedfa Nid yw profiadau trawmatig byw bob amser yn ein cryfhau ei gyhoeddi gyntaf yn Cornel Seicoleg.
